Το Πηλιοχώρι Κισσός είναι ένα από τα ομορφότερα του ανατολικού κυκλώματος του εινοσίφυλλου, κενταύρειου βουνού. Φημίζεται για την απλόχερη βλαστική του ποικιλία και πυκνότητα, ενώ η πλατεία του διεκδικεί τα σκήπτρα της ωραιότερης πηλιορείτικης πλάτσας, εφόσον την κοσμεί η πανέμορφη και υπερέχουσα – εσωτερικά κι εξωτερικά – εκκλησία της Αγίας Μαρίνας.
Η τοποθεσία Τύμπανο, βαθιά μέσα στο στενό κοίλωμα της μεγάλης χαράδρας που ομορφαίνει το χωριό, διαθέτει τον εξαιρετικά πολυδύναμο βατήρα πηγαίων νερών που δημιουργούν ένα πανδαιμόνιο αναβρυσμάτων κι έναν πακτωλό χρυσορόδινων αποχρώσεων και καταρροών.
Στην κοιλάδα του μαγικού ρεαλισμού
Ξεκινώντας την πορεία μας από την πλατεία του Κισσού στο Πήλιο, για να βρούμε τους τρεις καταρράκτες στη θέση Τύμπανο, βαθιά μέσα στο Μέγα Ρέμα, διερωτώμασταν αν επαληθεύονται τα θαύματα την σήμερον ημέραν. Κι αν επί πλέον εν μέσω των στροβιλισμών της καθημερινότητας και των ασφυχτικών ιλίγγων της ζωής μένει ανοιχτός χώρος για την άνοιξη των ελπίδων και την αποκάλυψη του μαγικού τοπίου της φύσης…
Η απάντηση συνοψίζεται στην πρόταση “στο Πήλιο βασιλεύει μονάχα ο ανοιχτομάτης”…
Με ανοιχτά διάπλατα λοιπόν τα μάτια, θα περπατήσουμε μια Κυριακή του φετινού Κορωνομάη, στα βάθη των πηλιορείτικων σπλάχνων, για ν’ απολαύσουμε το τριπλό μυστικό των νερών που βρίσκουν διέξοδο, κάτω από μια διαχυτική κουρτίνα βράχων στο Τύμπανο του Κισσού (1).
Η διείσδυσή μας στο βαθύ σώμα του εινοσίφυλλου θα σημάνει την ανάγκη να βρεθούμε ενώπιοι μοναδικών στιγμών που διεργάζεται ο αστέρευτος πλούτος της πηλιορείτικης γης, στο κισσώτικο σύμπαν.
Είναι μια μέρα χαλαρής μαγιοπούλας που προοιωνίζει ατμόσφαιρα ζέστης και μπόλικης υγρασίας. Εκεί που πάμε, θα έχουμε το πλεονέκτημα να κολυμπήσουμε σε γάργαρα και δροσερά νερά. Τύφλα νάχει ο Αη-Γιάννης. Και ξεκινάμε. Εχει προηγηθεί μια πεζούρα από καμιά δεκαριά νέους που συνοδεύουν ένα μωράκι όχι πάνω από τριών χρόνων.
Aριστερά μας αφήνουμε την εκπληκτική εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, μια τρίκλιτη βασιλική που ανακαινίστηκε το 1745 και στολίστηκε με το καλύτερο ξυλόγλυπτο τέμπλο στο Πήλιο, κατασκευασμένο από ξύλο φλαμουριάς κι επιχρυσωμένο από το 1793 (2).
Βγαίνουμε από την πλατεία του χωριού και τα πρώτα σπίτια του κεντρικού μαχαλά διασχίζοντας σε ευθεία τσιμεντένιο δρομάκι και έχοντας μπροστά μας το αντίκλινο του Μέγα Ρέματος. Στα πεντακόσια μέτρα ένας φαρδύς τσιμενταρισμένος δρόμος φεύγει αριστερά με απότομη κατηφοριά. Τον αγνοούμε.
Στα οχτακόσια μέτρα από την πλατεία του χωριού όπου και μια δεξαμενή βρόχινου νερού που συναντάμε, βρίσκουμε τη νεολαία να ξαποσταίνει. Τους προσπερνάμε και στα χίλια διακόσια μέτρα ο δασικός δρομάκος διχάζεται. Παίρνουμε την κατηφόρα, του αριστερού κλάδου που αρχίζει να στενεύει και να σαμαρώνει. Όμως το δάσος έχει ανοίξει τα φτερά του και μας σκιάζει από παντού.
Ακολουθώντας πάντα το δασικό δρομάκι με την πλούσια βλάστηση φτάνουμε απρόσμενα σχεδόν σε μια στροφή αριστερή πάνω από τη χαράδρα που κατεβάζει όγκους νερού κι αντιβουϊζει κατρακυλώντας τα πλούσια νάματά του.
Εδώ θα κάνουμε στάση για μια αναδρομή στο φυσικό πλαίσιο και γεωγραφικό τοπίο.
Βρισκόμαστε πάνω από την κοίτη του μεγαλύτερου ρέματος στο ανατολικό Πήλιο. Τα νερά που έρχονται από ψηλά, μαστεύονται από τρεις διαφορετικές πηγές – συρμές – αποβάθρες. Η πρώτη έχει τη ρίζα της στα δυτικά του υψώματος της Δραμάλας. Η δεύτερη κάτω σχεδόν από την κορυφή Σχιτζουράβλι και η τρίτη ανατολικά του υψώματος Γολγοθάς (3). Μια τέταρτη συρμή που σχηματίζεται στο στενό υψίπεδο του “Μοναστηριού” δημιουργεί και ενώνει τα άλλα τρία ρέματα στη θέση με την ίδια ονομασία: Τρία ρέματα.
Ενωμένο πια το Μέγα Ρεύμα θα κατηφορίσει για το πέλαγος.
Η θέση Τύμπανο της περιφέρειας του Κισσού βρίσκεται σε ένα απόκρημνο πρανές ολόγιομο βράχια, κόψεις και τσογκριά. Σε σχέση με το Μέγα Ρεύμα βρίσκεται βορειοδυτικά απ’ αυτό δημιουργώντας μεγάλες υπόγειες σήραγγες, και οι οποίες πλουτίζουν την κοίτη του Μέγα Ρεύματος.
Από το σημείο που ο δασικός δρομάκος κάνει την απότομη στροφή αριστερά για να περάσει την κοίτη της χαράδρας, παρατηρούμε δεξιά μας, προσεχτικά, πάνω στον δασωμένο όχτο να φέγγει ένα κορδελάκι πλαστικό και σε μια πετρούλα ένα κόκκινο σημάδι – δείγμα αρχής μονοπατιού.
Σκαρφαλώνουμε σε αυτό το όχτωμα που δείχνει αφιλόξενο αρχικά. Μα σε λίγο γίνεται ήπιο και απότομο έως ανηφορικό μεν αλλά κανονικό βουνίσιο μονοπάτι. Μονοπάτι όπως το λέω (από τη λέξη και την έννοια πάτος που σημαίνει δρόμος που έχει πατηθεί από έναν άνθρωπο κι είναι προορισμένος για έναν άνθρωπο), κι όχι δημόσια στράτα. Μονοπατούμε λοιπόν, δηλαδή στρατουλίζουμε σε τορό μεμονωμένου ανθρώπου πάνω στο φιδογυριστό, κατάχλωρο μονοπατάκι μπαίνοντας σε πυκνή θαλερή βλάστηση.
Η πρώτη ωραία έκπληξη: Τα υπέροχα βότανα και αγριολούλουδα του Πηλίου θα μας υποδεχτούν με τον πολύχρωμο αφαλό τους και θα τα προσκυνήσουμε. Σπαράγγια, σπερδούκλια, ελλέβοροι, γαλατσίδες, καμπανούλες, αγριογαρύφαλλα, δίανθοι, μολόχες, ασφόδελοι, ορχιδέες και σαλέπια. Γεμάτος ο τόπος.
Η δεύτερη έκπληξη: Το πυκνό δάσος, η γνωστή πηλιορείτικη χλωρίδα, με το σύδεντρο ύφος της και την απαρασάλευτη ομορφιά κι ιδιοτροπία της. Δίπλα δίπλα η αγριοκαστανιά με την αριά τη στενόφυλλη, η οξιά με την γκορτσιά, την αγριοκερασιά, η φτέρη, με το σχοίνο, τη δάφνη και το φιλίκι.
Η τρίτη, είναι το νερό είτε ως υδροκινητικό φαινόμενο είτε ως πλημμυρίδα μ’ αντιβούισμα που όλο και πλησιάζει τη μεγάλη του ορχήστρα. Η μπαγκέτα του μαέστρου της συμφωνικής χαράδρας διευθύνει τους πολυοργανικούς σολίστες με θαυμαστή δεξιοτεχνία και μας μπάζει στο κλίμα της ρυθμικής προσωδίας, της οποίας σε λίγο θα γενούμε άφωνοι μύστες. Μύστες μιας στερεοφωνικής συγχορδίας, από τις σπάνιες εκτελέσεις των νερών σε μεγάλη κλίμακα.
Γιατί κακά τα ψέματα, ο όλο και πιο συναρπαστικός ρυθμός της μουσικής των ρεματιών προσομοιάζει με τη συμφωνική των Νερών του Χαίντελ.
Ύστερα από χίλια εξακόσια βήματα φτάνουμε στο χείλος της απόκρημνης μουσικής αβύσσου.
Και δεν είναι μονάχα το απόκρημνο χείλος της μουσικής που μας εξιτάρει. Είναι και η ξαφνική αλυσίδα από κατάκρημνα βράχια, μια γιρλάντα που στεφανώνει τη στενωπό, καθώς η τελευταία σουρώνει τη μορφή της πλαγιάς και πρέπει να μας περάσει από μια πατούρα αυλακιού τόσο στενή που θάπρεπε να στηριζόμαστε στον προκείμενο όχτο και να μην έχουμε πρόβλημα υψοφοβίας και μεθυστικού ιλίγγου.
Διαβαίνοντας το πρώτο δύσβατο πέρασμα του υδραύλακα πέφτουμε μπροστά σε στένωμα της εδαφικής λωρίδας η οποία βγάζει σε ένα σκηνικό δραματικής σύνθεσης του τοπίου. Η στενωπός καταλήγει σε στοά με σπηλαιώδη είσοδο, την οποία πρέπει να διασχίσουμε, με χαμηλή πτήση, κι ενώ ο υδραύλακας διακινεί νερό μαζί με λάσπη.
Στην είσοδο της τρούπας που είναι τεχνητή διάνοιξη για την παροχέτευση των νερών υπάρχουν μόνιμα κράνη για προστασία, αφού το ύψος της οροφής της στοάς είναι μικρό και ο κίνδυνος να χτυπήσουμε στο κεφάλι είναι μεγάλος.
Αλλά η έξοδος που πραγματοποιούμε γράφεται μονάχα με κεφαλαία. Όπως κεφαλαία είναι και το βαθύπεδο της θέας, μαζί με τις χλωρές αισθήσεις που ασυγκράτητες τινάζονται ως τα υπερώα του δέους.
Εδώ είναι το τύμπανο της ναϊκής αρχιτεκτονικής του θαυματοποιού περιβάλλοντος. Εδώ διαχέονται από μύριες εστίες οι κρουνοί και τα λυτήρια μυστικά των υγρών σπλάχνων της γης. Τρεις υδάτινοι βραχίονες διασπώντας το κύριο υδάτινο σώμα διαχέονται σε τρεις χωριστές υδατοπτώσεις. Εδώ το τοπίο συγκλίνει δραματικά τις πτυχές του για ν’ ανοίξει το φρέαρ μιας αβύσσου που αντί να καταπιεί και να συρρικνώσει το σύμπαν, το εκσφενδονίζει με απίθανους νεροβολισμούς δημιουργώντας τρεις και τέσσερις ομοειδείς ή ανάδελφους καταρράχτες με πολλαπλά σημεία εκτοξευτήρων.
Και στο βάθος της συνεπτυγμένης αυτής πλημμυρίδας η φύση έχει καθηλωθεί από έναν άλλον υπερκείμενο καταρράχτη αέναων καταιγισμών σχηματίζοντας στην πορεία του υπέροχες βάθρες. Η πιο βαθιά απ’ αυτές μοιάζει με παλέτα διαβαθμισμένων αποχρώσεων που όσο τη βυθοσκοπείς, άλλο τόσο εκείνη σου ανταποδίδει ποικιλόχρωμες ανταύγειες από το σπάνιο ιδιόχρωμα του τόπου.
Για να περάσουμε στον τερματικό καταρράχτη που εξωκείλει σε διπλό βραχώδες επίπεδο οι δρασκελιές είναι ριψοκίνδυνες γι αυτό και βγάζουμε τα άρβυλα και βαδίζουμε μέσα στη ρέουσα λεκάνη του νερού, πάνω σε γλιστερές βραχόπλακες κι από κει ανεβαίνουμε ως μια δίπτυχη σκαλωσιά του τελευταίου αυτού πίδακα. Ο πίδακας αυτός διαμελίζει τους νεροβολισμούς συνθέτοντας και το ομορφότερο φυσικό συντριβάνι του όλου συστήματος. Εδώ η χοάνη του νερού έφτιαξε ένα φυσικό αντέρεισμα βράχων με πλαϊνά κράσπεδα και διαδοχικές λιθόσκαλες. Εδώ η στενοποριά με τους εύθρυπτους σχιστόλιθους, τα λεπιδωτά βράχια, τα κρυσταλλώματα και τους ελασμάτινους χαλαζίες.
Τούτη εδώ λοιπόν η κλεισούρα με τα τσογκάρια των βράχων είναι που συστήνει το ωραιότερο συγκρότημα φυσικών καταρραχτών στο Πήλιο.
Όμως εδώ παραφυλάει και η τέταρτη έκπληξη της μαγιοπούλας εκείνης ημέρας. Μια έκπληξη που ήρθε από την πειθαρχημένη δ ι έ λ ε υ σ η όλης της ομάδας των νεαρών με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, μια διέλευση – πέρασμα μέσα από τη σκοτεινή σήραγγα στο φως και τη μαγεία των καταρρακτών του Τύμπανου που την πέρασαν συντεταγμένα, προσεχτικά και άφοβα…
Και τη χάρηκαν σαν μικρά παιδιά…
Μπράβο τους!…
Σημειώσεις
(1) Το όνομά του ο Κισσός δεν το πήρε απ’ το αναρριχώμενο φυτό που είναι πλούσιο στο όμορφο Πηλιοχώρι, αλλά από το επίθετο χρυσός, όπως μάλιστα πιστεύει και ο Γιάννης Κορδάτος. Θα μου πείτε πώς εξηγούνται τα δύο σσ στο όνομά του, αφού δεν προέρχεται από το αναρριχητικό φυτό κισσός; Ο Κορδάτος το εξηγεί από το ότι οι γλωσσαμύντορες του 19ου αιώνα στο πλούσιο χωριό που ανθούσε εκείνη την εποχή, πρόσθεσαν στη λέξη χρυσό ένα επί πλέον σίγμα παρετυμολογώντας έτσι το τοπωνύμιο απ’ το ομώνυμο αναρριχητικό φυτό.
(2) H ίδια εκκλησία διακοσμήθηκε στα 1802 με αγιογραφίες και ηθογραφικές παραστάσεις (μερικές από τις οποίες είναι ιδιαίτερα τολμηρές) από τον λαϊκό ζωγράφο Παγώνη.
(3) Η Δραμάλα (1.455 μ.), το Σχιτζουράβλι (1.450 μ.) και ο Γολγοθάς (1.396 μ.), μαζί με τις Αγριόλευκες (1.471 μ.) συνθέτουν τις τέσσερις χαρακτηριστικές κορυφές του μεσημβρινού Πηλίου.
