Η Αθηνά και η Δανάη, 10 και 11 ετών, φοράνε τα σωσίβιά τους, παίρνουν από ένα κουπί και καταλαμβάνουν τις θέσεις τους στο τριθέσιο κανό. Ύστερα παρακολουθούν προσεκτικά τις οδηγίες του εκπαιδευτή τους: πώς να κρατάνε το κουπί, πώς να κινούνται μπροστά ή πίσω, δεξιά ή αριστερά.

– Απλό δεν είναι; Έχετε καμιά απορία;

Τα κορίτσια κουνάνε τα κεφάλια αρνητικά.

– Πότε ξεκινάμε; ρωτάνε ανυπόμονα.

– Αυτή τη στιγμή! Πάμε!

Μικρή ώθηση στα χαλικάκια της κοίτης, βαθαίνει λίγο το νερό και το ελαφρύ πλαστικό κανό αφίεται στο ήρεμο ρεύμα του ποταμού. Μερικά μέτρα πιο πίσω ακολουθούμε κι εμείς με την Άννα. Για τις επόμενες ώρες πρωταγωνιστής και οικοδεσπότης μας θα είναι ο Νέστος. Εμείς, απλά, θα ‘μαστε οι επιβάτες της ροής του.

Πάνε χρόνια τώρα που ο Τάσος Αναστασιάδης, των υπαίθριων δραστηριοτήτων “VISTONIS TRAVEL“, μας είχε προσκαλέσει σε μια κατάβαση των περίφημων Στενών του Νέστου με κανό. Η πρόσκληση ήταν πολύ δελεαστική. Αλλά κι αναβλητικότητά μας δεν πήγαινε πίσω. Πάντα κάτι “έκτακτο” ή “επείγον” μετέθετε διαρκώς την επίσκεψη στον Νέστο.

– Την Δευτέρα, στις 5 Αυγούστου, θα κατέβουμε το ποτάμι με την κόρη μου, τη Δανάη, λέει ο φίλος μας στο τηλέφωνο. Αν έρθετε κι εσείς με την Αθηνά, τα κορίτσια θα κάνουν μεγάλες χαρές.

Η απόφαση λήφθηκε αστραπιαία, δεν έπαιρνε άλλη αναβολή.

Ξάνθη και Τοξότης

Η πόλη της Ξάνθης ήταν πάντα -και εξακολουθεί να είναι- πολύ αγαπητή. Η συνύπαρξη χριστιανισμού και μουσουλμανισμού, προσδίδει στην πόλη μια αύρα ανατολής που -αν εξαιρέσουμε την γειτονική Κομοτηνή- είναι άγνωστη στις άλλες πόλεις της Ελλάδας. Ωστόσο, το σημαντικότερο πλεονέκτημά της παραμένει η έξοχα αναπλασμένη “Παλιά Πόλη” (1).

Δρομάκια στρωμένα με γρανιτένιους κυβόλιθους, που παρέμειναν όπως ήταν. Κτίρια με εξαιρετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Αιωνόβια δέντρα, γραφικές πλατείες, εκκλησίες και τζαμιά. Μικρομάγαζα παραδοσιακά, με χαρακτήρα αυθεντικό. Η διατήρηση της παλιάς φυσιογνωμίας της Ξάνθης δείχνει με ποιο τρόπο θα μπορούσε μια ελληνική πόλη να είναι ελκυστική και να κερδίζει ολοχρονίς την εκτίμηση των επισκεπτών.

Ώρα δειλινού φτάνουμε στους Τοξότες. Είναι το χωριό με τον πασίγνωστο σιδηροδρομικό σταθμό, πολύ κοντά στον Νέστο ποταμό. Στον διπλανό οικισμό της Γαλάνης συναντάμε τον φίλο μας τον Τάσο με την κόρη του, Δανάη. Έχουν στήσει το αντισκηνάκι τους δίπλα στην αμμουδερή όχθη του ποταμού, κάτω από την παχειά σκιά σκλήθρων και ιτιών.

– Ωραίο το λημέρι σας.

– Έχει χώρο και για σας.

– Απόψε μας περιμένει το δωμάτιό μας στο ξενοδοχείο ELISSO.

– Άριστη επιλογή, λέει ο Τάσος. Ελάτε όμως να πιούμε μια παγωμένη μπύρα.

Καντίνα με επένδυση ξύλου, μερικές εκατοντάδες μέτρα έξω από τη Γαλάνη. Μπροστά η αμμουδερή κοίτη, που έχει δημιουργήσει στους αιώνες με τις προσχώσεις του ο Νέστος. Εδώ βρίσκεται και η αφετηρία του περίφημου μονοπατιού, που εισχωρεί στα στενά του ποταμού. Ωραία μουσική, κόσμος πολύς και ζωντανός, παγωμένη μπύρα “ΒΕΡΓΙΝΑ“, η απόλυτη πρωταγωνίστρια σ’ όλη την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και Θράκης.

Η νύχτα προχωράει, πανέμορφη και δροσερή στην κοιλάδα του ποταμού.

– Πότε αναχωρούμε; ρωτάω τον Τάσο.

– Ευτυχώς, όχι χαράματα. Το τραίνο για την Σταυρούπολη περνάει από τους Τοξότες λίγο μετά τις 9.

Ξύπνημα στη Φύση

Δεκαοχτούρες, κοτσύφια και μικροπούλια μας ξυπνάνε απ’ τα χαράματα, πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι. Απ’ τα παράθυρα του δωματίου προβάλλουν πελώριες λεύκες και πεύκα, παρτέρια με θάμνους και λουλούδια. Μοιάζει με ξύπνημα στη φύση. Άλλωστε, ο υπαίθριος χώρος που περιβάλλει την μονάδα, είναι τόσο μεγάλος και τόσο φυσικός, που δεν θυμίζει ξενοδοχείο πόλης. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα προνόμια του ξενοδοχείου “ELISSO” και μάλιστα στο ωραιότερο σημείο της Ξάνθης: στην αρχή της Παλιάς Πόλης, απέναντι από την Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θράκης και δίπλα στον Κόσυνθο ποταμό.

Μετά από ένα ηγεμονικό πρωινό διασχίζουμε τους λιθόστρωτους δρόμους της Παλιάς Πόλης και, 20 λεπτά μετά, φτάνουμε στον σιδηροδρομικό σταθμό των Τοξωτών. Ο μικρός, επαρχιακός σταθμός δεν έχει πια τη ζωή και την αίγλη του παρελθόντος. Το τραίνο έπαψε να είναι το κύριο και -σχεδόν- αποκλειστικό μέσο διακίνησης ανθρώπων και αγαθών σ’ αυτή την περιοχή. Ωστόσο, το σημερινό πρωί ο σταθμός αναβιώνει ένδοξες εποχές. Νέοι και νέες, παιδιά και εκπαιδευτές αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας έχουν αραδιαστεί από ώρα στις γραμμές, αναμένοντας την άφιξη του τραίνου από τον Έβρο. Το ελαφρύ εκδρομικό ντύσιμο φανερώνει τον κοινό σκοπό και προορισμό του επιβατικού κοινού: είναι η κατάβαση του Νέστου από την Σταυρούπολη στους Τοξότες, μέσα σ’ ένα μικρό, πλαστικό κανό.

Ακούγεται ο χαρακτηριστικός υπόκωφος θόρυβος στις ράγες. Πολύ γρήγορα εμφανίζεται από μακρυά το γνώριμο μουσούδι της μηχανής. Ένας ένας ανεβαίνουμε στο τραίνο, ερημώνουν οι γραμμές. Το σύντομο ταξίδι μας για την Σταυρούπολη ξεκινάει.

Στην Υγρή Αγκαλιά του Ποταμού

11:40′. – Αυτή είναι αίσθηση ελευθερίας, φωνάζει η Άννα. Δεν εξαρτάσαι ούτε από μηχανές ούτε από αέρα και πανιά. Μόνον από το χειροκίνητο κουπάκι και την αέναη, φυσική ροή του ποταμού.

Η ησυχία που επικρατεί είναι, επίσης, εκπληκτική. Ο μόνος ελαφρός θόρυβος προέρχεται από το απαλό βύθισμα του κουπιού στα νερά του Νέστου, ρηχά και αργοκίνητα εξαιτίας του μεγάλου πλάτους του ποταμού. Που με μήκος 145 χλμ. επί ελληνικού εδάφους (2) κατατάσσεται ως ο πέμπτος μεγαλύτερος ελληνικός ποταμός. Το συνολικό μήκος του Νέστου, από τις πηγές του στην Ρίλα της Βουλγαρίας ως τις εκβολές του στο Θρακικό Πέλαγος, απέναντι από την Θάσο, ανέρχεται στα 234 χλμ. (3)

– Ποιο είναι το μήκος της δικής μας διαδρομής; ρωτάω τον Τάσο.

– Περίπου 25 χιλιόμετρα.

– Και πόσο χρόνο θα χρειαστούμε;

– Ένας μέσος χρόνος, με αρκετές στάσεις, κυμαίνεται γύρω στις 6 ώρες.

Αφήνουμε το νερό να μας παρασέρνει. Η ταχύτητα της ροής του ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με το εύρος της κοίτης του ποταμού. Που, κάθε φορά που στενεύει, δημιουργεί ρεύμα, σε μερικές περιπτώσεις με ισχυρό κυματισμό. Τότε είναι απαραίτητη η δική μας διορθωτική συμμετοχή με το κουπί. Χωρίς αυτές τις παρεμβάσεις μας το κανό στροβιλίζεται σαν καρυδότσουφλο, κατά τις ορέξεις του ποταμού. Η πιθανότερη τότε κατάληξη είναι η προσάραξη είτε στην όχθη είτε σε κάποια ξέρα, βοτσαλωτή ή αμμουδερή, από τις πάμπολλες που δημιουργούνται στην κοίτη του Νέστου.

Παρατηρώ τα δυο κορίτσια, καθισμένα το ένα πίσω από το άλλο, στο κανό του Τάσσου. Συγκρίνω τις αρχικές διστακτικές και αδέξιες κινήσεις τους με τις τωρινές, μισή ώρα μετά. Η βελτίωση είναι ολοφάνερη, τα κουπιά βυθίζονται όλο και πιο συντονισμένα, πειθαρχημένα και ομοιόμορφα. Κάθε λεπτό πλεύσης, άλλοτε στην βελούδινη και άλλοτε στην ταραγμένη επιφάνεια του νερού, είναι πολύτιμο για την εξοικείωση, την εμπειρία και αυτοπεποίθηση των παιδιών. Το αρχικό -δικαιολογημένο- σφίξιμο και ο φόβος του άγνωστου, σταδιακά αποβάλλονται. Όλο και περισσότερο η κατάβαση του Νέστου μοιάζει μ’ ένα παιχνίδι, απαιτητικό βέβαια, αλλά πρωτόγνωρης συναρπαστικότητας για τα δύο παιδιά.

Εμείς, πάλι, έχουμε τις δικές μας ιδιαιτερότητες με την Άννα. Η οποία, βέβαια, έχει το αποκλειστικό καθήκον να αποτυπώνει με την φωτογραφική της μηχανή κάθε στιγμιότυπο του ποτάμιου ταξιδιού. Η καλλιτεχνική, λοιπόν, εργασία για την Άννα και η κωπηλασία για μένα. Απόλυτος καταμερισμός εργασιών.

– Αισθάνομαι σαν αρχαίος “ερέτης”, της λέω (4). Ευτυχώς, αυτό το σύγχρονο σκάφος έχει προβλέψει να προστατέψει την μέση και την πλάτη των ερετών.

Πράγματι, το στεγανό βαρελάκι από σκληρό πλαστικό, που διαφυλάσσει τα πράγματά μας απ’ το νερό, είναι τόσο καλά δεμένο πίσω μας με ιμάντα, ώστε μέση και πλάτη στηρίζονται με απόλυτη αποτελεσματικότητα. Χωρίς τα βαρελάκια τόσες ώρες, δεν μπορώ να φανταστώ ποιες θα ήταν οι μυοσκελετικές επιπτώσεις σ’ αυτά τα δύο ευαίσθητα σημεία του σώματός μας.

Οι Συγκινήσεις των “Στενών”

11:40′. Οι ανοιχτοί ορίζοντες με τις πεδιάδες και τα χωράφια (5) δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε απότομες λοφοπλαγιές, με ύψος που ποικίλλει, από μερικές δεκάδες ως μερικές εκατοντάδες μέτρα. Καλυμμένες από αδιαπέραστη βλάστηση και τελείως απρόσιτες οι περισσότερες πλαγιές, καταλήγουν πάνω από τα νερά του ποταμού. Που τώρα πια, έτσι όπως συμπιέζεται ανάμεσά τους, έχει χάσει σημαντικό τμήμα, όχι μόνο από το αρχικό του πλάτος αλλά κι από τον γαλήνιο χαρακτήρα του. Ούτε η δική μας μακαριότητα μπορεί να συνεχιστεί. Στενά περάσματα, ενδιάμεσες ξέρες, κροκάλες που δημιουργούν κυματισμό, κορμοί και κλαδιά σφηνωμένα στην άμμο, δημιουργούν ποικίλες συνθήκες πλεύσης που απαιτούν επιδέξιες κινήσεις, μόνιμη εγρήγορση και προσοχή. Πού και πού ακούγονται οι φωνούλες των κοριτσιών, κάποιες με αγωνία μα οι πιο πολλές μ’ ενθουσιασμό. Αδύνατον να πλήξει κάποιος στα στενά. Άλλωστε, τα τοπία εναλλάσσονται διαρκώς (6).

12:20′. Να μια δεξιά στροφή με στενή κοίτη, γρήγορο ρεύμα και βαθιά νερά. Στην έξοδο της στροφής φρενάρει ο Τάσος και ακουμπάει απαλά στην ομαλή ακροποταμιά. Μου κάνει σήμα να τον μιμηθώ.

– Εδώ συνηθίζω να κάνω μια στάση. Για λίγη ξεκούραση κι ένα σαντουιτσάκι, ίσως και για καμιά τολμηρή βουτιά.

Πατάμε και πάλι σε σταθερό έδαφος μετά από 1 ώρα και 10 λεπτά στην επιφάνεια του νερού. Από πάνω μας η δροσερή σκιά σκλήθρων, ιτιών και πλατανιών. Είναι πολύ επιθυμητή τούτη την ώρα η σκιά. Στις 5 του Αυγούστου η ζέστη είναι αισθητή. Τσιμπολογούν λίγο σάντουιτς τα κορίτσια κι αρχίζουν να πηγαινοέρχονται στην κοίτη του ποταμού. Ο πυθμένας είναι ομαλός, στρωμένος με άμμο και βοτσαλάκι. Το νερό, ωστόσο, με την γοργοκίνητη ροή του είναι παγωμένο, αποθαρρύνει κάθε σκέψη για βουτιές. Όχι όμως για πολύ. Η διαφάνεια του νερού, η καθαρότητά του, είναι τόσο ελκυστικές ώστε μερικά λεπτά μετά δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε την πρώτη ολόσωμη εμβάπτισή μας στον Νέστο ποταμό. Και είναι στ’ αλήθεια πρωτόγνωρη η εμπειρία να προσπαθούμε να κολυμπήσουμε κόντρα στο ισχυρό ρεύμα του ποταμού (7).

Γαλάζια Λίμνη: Εμπειρία Μοναδική

13:00′. Με την στάση μας να διαρκεί πολύ περισσότερο από τον αρχικό προγραμματισμό, εγκαταλείπουμε απρόθυμα το σκιερό μας αραξοβόλι. Τη στιγμή εκείνη, ωστόσο, δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε -ούτε ακόμα και ο Τάσος- τι θα μας επεφύλασσε στην συνέχεια ο Νέστος. Που, βέβαια, εξακολουθεί να είναι πάντα υπέροχος, ποικιλόμορφος και κατάφυτος στις όχθες του με πελώρια σκλήθρα, πλατάνια και ιτιές. Η μόνη μας αντιξοότητα είναι η ζέστη, που τούτη την μεσημεριάτικη ώρα είναι ανυπόφορη. Για να προστατευθούν κάποιες αγελάδες, έχουν διακόψει κάθε δραστηριότητα κι έχουν συγκεντρωθεί κάτω από τη σκιά των δέντρων σε μια νησίδα του ποταμού. Μοναδικός σύμμαχός μας, παροδικός όμως και όχι μόνιμος, είναι ένα νοτιαδάκι, που κάποιες στιγμές μάς δροσίζει με αντίθετες, ιδιαίτερα ισχυρές ριπές, που ρυτιδώνουν την επιφάνεια του νερού.

– Πότε είναι η επόμενη σκιερή στάση; ρωτάει τον Τάσο η Άννα.

– Η προγραμματισμένη αργεί ακόμα. Εκτός κι αν βρούμε κάτι όμορφο να σταματήσουμε νωρίτερα.

Εκείνη τη στιγμή πρέπει να είχε πολύ ισχυρή τηλεπάθεια ο Τάσος με τον Νέστο. Καθώς ολοκληρώνει τη φράση του βρίσκεται με το κανό του στο πλάι μιας αμμουδερής νησιδούλας που, ξεκινώντας από την ομαλή όχθη, εισχωρεί για μερικές δεκάδες μέτρα, σαν λόγχη στον ποταμό. Το φαινόμενο δεν είναι ασυνήθιστο, αφού ως τώρα έχουμε συναντήσει πάμπολλες νησίδες, μεγάλες και μικρές. Πρωτόγνωρη όμως είναι η εικόνα που αντικρίζουμε κατά μήκος της εσωτερικής πλευράς της νησιδούλας. Είναι μια στενόμακρη γλώσσα νερού, ένα λιλιπούτειο φιόρδ, που έχει σχηματιστεί ανάμεσα στην γλώσσα της άμμου και στην ομαλή όχθη του ποταμού. Εδώ η ροή είναι τόσο ήρεμη, που με την πρώτη ματιά μοιάζουν ακίνητα τα νερά.

Σέρνουμε τα κανό μας στην φιλική αμμουδιά, κάνουμε μερικά βήματα προς το εσωτερικό της νησίδας και, ξαφνικά, δεν πιστεύουμε στα μάτια μας. Το στενό, ρηχό και αδιάφορο, μέχρι εκείνη τη στιγμή φιόρδ πλαταίνει. Μεταμορφώνεται αναπάντεχα σε μια γαλαζοπράσινη λιμνούλα απίστευτης ωραιότητας. Η διαύγεια του νερού, η κρυστάλλινη καθαρότητά του, φέρνουν στη μνήμη μόνον κορυφαίες εικόνες Βοϊδομάτη. Αν μάλιστα η άμμος του Νέστου είχε την τύχη να είναι λευκή, τότε το χρώμα του νερού θα ήταν το απόλυτο τυρκουάζ. Ξεσπάμε όλοι σε επιφωνήματα θαυμασμού.

– Τόσα χρόνια κατεβαίνω το Νέστο, πρώτη φορά συναντάω κάτι ανάλογο, ψιθυρίζει ο Τάσος. Και το στόμιο του φιόρδ ήταν τόσο διακριτικό και στενό, που παραλίγο να προσπεράσουμε, χωρίς να το δούμε.

Με καμιά δεκαριά μέτρα μάκρος, γύρω στα πέντε πλάτος και παραπάνω από ενάμισι βάθος η λιμνούλα, είναι ένα μαγικό, αξεπέραστο δημιούργημα της φύσης του Νέστου, που καμιά τεχνητή πισίνα δεν μπορεί να της παραβληθεί. Δεν χρειαζόμαστε παραπάνω από μερικά δευτερόλεπτα για να συνειδητοποιήσουμε, τι μοναδικό προνόμιο έχουμε μπροστά μας. Χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, μεγάλοι και μικροί, βουτάμε αλαλάζοντας στα θεϊκά νερά. Που τούτα εδώ, σε αντίθεση με τα προηγούμενα γοργοκίνητα και παγωμένα, είναι ευχάριστα δροσερά.

Εμφανίζονται τρία κανό. Κωπηλατώντας φουριόζικα οι επιβάτες τους, περνάνε ξυστά από τη νησιδούλα, σηκώνουν χέρια και χαιρετούν. Ύστερα, παρασυρμένοι από το ρεύμα, απομακρύνονται με ταχύτητα, χωρίς ν’ αντιληφθούν τι παράδεισο προσπερνούν.

– Αυτοί ήταν οι προπομποί, λέει ο Τάσος. Όπου να ‘ναι καταφθάνουν και οι πολλοί.

Πριν περάσουν πέντε λεπτά ακούγονται πάμπολλες, δυνατές φωνές. Αρχίζουν να εμφανίζονται τα κανό στη στροφή, μετράμε ένα, δύο, τρία… εννιά! Κοσμοσυρροή, ο Νέστος θυμίζει Βενετσιάνικο κανάλι. Οι λίγοι που μας αντιλαμβάνονται χαιρετούν. Οι υπόλοιποι κωπηλατούν με μανία, η προσοχή τους είναι στραμμένη μόνον στα κουπιά και στο νερό. Κάποιοι εκπαιδευτές, γνώριμοι του Τάσου, κοιτάζουν το σημείο που έχουμε σταθμεύσει με απορία.

– Ελάτε παρακάτω, στους κάθετους βράχους, φωνάζουν στον Τάσο. Εκεί θα κάνουμε το μεγάλο μας διάλειμμα.

Για λίγα λεπτά ακόμη ζούμε την πολύτιμη ιδιωτικότητά μας. Τα κορίτσια δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι θα εγκαταλείψουμε την γαλάζια λιμνούλα του Νέστου, την δική τους λιμνούλα. Με μεγάλη απογοήτευση και χωρίς την παραμικρή ευχαρίστηση ξαναπιάνουν τα κουπιά.

Νέστος: Ένας Υπέροχος Ποταμός

15:30′. Μετά από στάση 45 σχεδόν λεπτών εγκαταλείπουμε τη γαλήνη. Ξαναρχίζουμε τη δράση στην κοίτη του ποταμού. Νέα τοπία, νέες εικόνες αποκαλύπτονται συνεχώς, είναι, ωστόσο, φανερό ότι η ψυχή όλων μας έχει παραμείνει στα γαλάζια, κρυστάλλινα νερά. Μισή σχεδόν ώρα μετά, φτάνουμε σε χαρακτηριστικό σημείο του Νέστου με γυμνούς γκριζωπούς βράχους, που από ύψος τουλάχιστον 40 μέτρων, καταλήγουν κάθετα στο νερό. Απέναντι ακριβώς η όχθη είναι επίπεδη, φαρδιά και αμμουδερή, σαν αμμουδιά θαλασσινή. Εκεί έχουν συρθεί όλα τα κανό. Κρύο νερό, σάντουιτς, αναψυκτικά για τους μικρούς, καφέδες για τους μεγάλους, πρόσωπα χαρωπά, αναψοκοκκινισμένα από τον ήλιο. Οι πιτσιρικάδες κάνουν φασαρία φοβερή, τους έχει ενθουσιάσει η εμπειρία του ποταμού. Πίνουμε λίγο καφέ, κρύο νερό και σ’ ένα δεκάλεπτο ξεκινάμε.

Άπνοια και ήσυχη ροή. Η ζέστη στις 4 το απόγευμα είναι δυνατή (8). Κάθε λίγο ρίχνουμε πάνω μας δροσερό νερό. Δεν είναι και οι συναρπαστικότερες συνθήκες της μέχρι τώρα διαδρομής. Να όμως που σταδιακά κάτι δείχνει ν’ αλλάζει. Στενεύει η κοίτη, το ρεύμα δυναμώνει, οι όχθες γίνονται απότομες και πληθαίνουν οι στροφές του ποταμού.

– Αρχίζουν οι διάσημοι “μαιανδρισμοί” του Νέστου, λέει ο Τάσος. Εδώ χρειάζεται λίγη προσοχή.

Για την επόμενη σχεδόν μία ώρα ξεχνάμε την ηρεμία. Ο Νέστος έχει ζωντανέψει για τα καλά, με αλλεπάλληλα στενά περάσματα, ύπουλες ξέρες και δίνες, ρεύματα και μισοβυθισμένα κλαδιά. Με την εμπειρία του ο Τάσος αποφεύγει τις κακοτοπιές, ενώ τα κορίτσια εκτελούν τα παραγγέλματά του με αξιοθαύμαστη ετοιμότητα. Ένα ωραίο τοπίο αποσπά ξαφνικά την προσοχή μου. Αρκούν μερικές μόνον στιγμές ανεμελιάς. Το κανό παρασύρεται από το δυνατό ρεύμα και, πριν προλάβω να διορθώσω την πορεία του, βρίσκεται προσαραγμένο στα τραχειά βότσαλα μιας ξέρας. Που, πεισματικά, μας κρατάει ακινητοποιημένους, παρά τις προσπάθειές μου με το κουπί. Αναγκαζόμαστε να βγούμε και να σύρουμε με τα χέρια το κανό. Ο Τάσος εν τω μεταξύ έχει απομακρυνθεί αρκετά. Για να διατηρήσω οπτική επαφή, κωπηλατώ με όλη μου τη δύναμη για αρκετά λεπτά. Ξαφνικά ο φίλος μας, σε μια αριστερή στροφή, εγκαταλείπει την ροή του ποταμού και λοξοδρομεί δεξιά. Ύστερα κατευθύνει με μαεστρία το κανό του στο στενό πέρασμα ανάμεσα σε δύο ξέρες. Τον ακολουθώ κι εγώ και σ’ ένα λεπτό βρισκόμαστε ακινητοποιημένοι σε ήρεμα νερά. Το ρολόι μου δείχνει 17:10′ ακριβώς.

– Πριν ανακαλύψουμε, νωρίτερα, τη λιμνούλα, αυτά ήταν τα δικά μου γαλάζια νερά, λέει ο Τάσος. Δεν συγκρίνονται βέβαια με της λίμνης αλλά δεν είναι και άσχημα.

Το τοπίο είναι πανέμορφο και κυρίως σκιερό και απίστευτα δροσερό. Από τον ρηχό πυθμένα φτάνουν ως την επιφάνεια λογχοειδή υδρόβια φυτά. Τα κλαδιά των σκλήθρων ακουμπάνε στο νερό. Κάποια άλλα, λεπτότερα κλαδιά, έχουν τόσο πολύπλοκα συστραφεί μεταξύ τους, που έχουν δημιουργήσει έναν ιδιόμορφο, ξύλινο “Γόρδιο Δεσμό“.

– Διψάει κανείς; ρωτάει ο Τάσος.

– Ναι…, απαντάνε τα κορίτσια με μια φωνή.

Πλησιάζουμε την απότομη, δασωμένη όχθη. Σ’ ένα σημείο σχηματίζεται μικρή ρεματιά. Εκεί κελαρύζει ένα ρυάκι.

– Αυτή είναι μια από τις τόσες αθέατες μαγικές πηγούλες του Νέστου, λέει ο φίλος μας. Εδώ έρχομαι πάντα να ξεδιψάσω.

Πίνουμε και γεμίζουμε τα παγούρια μας με το κρυστάλλινο νερό. Ύστερα εγκαταλείπουμε τη δροσιά και ξαναβγαίνουμε στη ζέστη του ποταμού. Περνάμε έναν τελευταίο μεγάλο μαιανδρισμό κι ύστερα ισιώνει η κοίτη, φαρδαίνει, σαν λεωφόρος. Το μεγάλο ταξίδι στα Στενά πλησιάζει στο τέλος του (9).

17:40′. Εξίμισι ακριβώς ώρες μετά την αναχώρησή μας φτάνουμε στο σημείο τερματισμού της ποτάμιας διαδρομής (10). Πολύ κοντά βρίσκεται η αφετηρία της χερσαίας διαδρομής, του μονοπατιού προς τα Στενά. Τη στιγμή εκείνη ακούγεται το σφύριγμα του τραίνου. Είναι η επισημοποίηση της λήξης του ταξιδιού.

Τις δροσερές βραδινές ώρες θυσιάζουμε τις ανέσεις του ξενοδοχείου μας για να στήσουμε και τη δική μας σκηνή δίπλα στου Τάσου. Μαζεύουμε ξερά κλαδιά σκλήθρου, ανάβουμε φωτιά, προσθέτουμε κάρβουνα και ρίχνουμε στη σχάρα τα ντόπια κρέατα. Έχουμε ωραίο τσιπουράκι. Παγωμένη “ΒΕΡΓΙΝΑ” μας προμηθεύει η καντίνα. Είναι ωραία η νύχτα στην αμμουδιά, μερικά μέτρα από την όχθη του ποταμού. Ενός ποταμού με απρόσμενη γοητεία. Που την αποκαλύπτει μόνον σε όσους έχουν την υπομονή και το κουράγιο να ζήσουν έξι ώρες στην υγρή του αγκαλιά.

Παραπομπές

1. Εκτενές άρθρο για την Πόλη της Ξάνθης φιλοξενείται στο Ελλ. Πανόραμα, τεύχος 54, Νοε-Δεκ. 2006
2. Ν. Νέζης, “ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΟΥΝΑ”, ΤΟΜΟΣ 1, σελ. 43. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ι. Νέζη, τα 5 μεγαλύτερα σε μήκος ποτάμια επί ελληνικού εδάφους είναι κατά σειράν ο Αλιάκμονας με 325 χλμ., ο Αχελώος με 245, ο Πηνειός με 200, ο Έβρος με 192 και ο Νέστος με 145 χλμ.
3. Εγκυκλοπαίδεια “ΠΑΠΥΡΟΣ-LAROUSSE-BRITANNICA”, τόμος 38, σελ. 619. Κατά την εγκυκλοπαίδεια, σε ελληνικό έδαφος βρίσκονται τα 130 από τα συνολικά 234 χλμ. του Νέστου.
4. Κωπηλάτης προερχόμενος από την αρχαία Ερέτρια της Εύβοιας.
5. Εκτός από τα καλαμπόκια υπάρχουν και φυτείες με καπνά. Η καλλιέργεια του καπνού ξεκίνησε στην περιοχή από τον 17ο και 18ο αιώνα. Φημισμένη για την ποιότητά της ήταν η ποικιλία “πασμάς” που κατέκτησε τις αγορές της Κωνσταντινούπολης, της Αιγύπτου και της Ευρώπης. Κατά την δεκαετία 1930-1940 η παραγωγή του καπνού στην περιοχή έφτασε στην μέγιστη ακμή της.
6. Η κοιλάδα του Νέστου, με την γεωγραφική και στρατηγική της σημασία, υπήρξε κέντρο μετακινήσεων αλλά και εγκατάστασης πληθυσμών από την προϊστορική περίοδο ως τους νεώτερους χρόνους. Στα ιστορικά χρόνια ήταν η κύρια οδική αρτηρία που συνέδεε την Μακεδονία με την Θράκη, την δύση με την ανατολή. Ακόμα και μετά την κατασκευή της περίφημης Εγνατίας, που περνούσε βέβαια, πολύ νοτιώτερα, παρέμεινε η ασφαλέστερη οδός για την διακίνηση ανθρώπων, στρατευμάτων και αγαθών (Δ. Τριαντάφυλλος, “ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ”, 2004).
7. Ο Νέστος ή Νέσσος ήταν κατά την μυθολογία γιος του Ωκεανού και της Θέτιδος και είχε το ίδιο όνομα με τον κένταυρο Νέσσο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Αχελώος στα δυτικά και ο Νέστος στα ανατολικά ήταν τα όρια της ζώνης στην οποία ζούσαν λιοντάρια τον 5ο αι. π.Χ. Στα χρόνια των Μακεδόνων βασιλέων ο ποταμός Νέστος ήταν το όριο μεταξύ Μακεδονίας και Θράκης (Δ. Τριαντάφυλλος, όπ. π.)
8. Το κλίμα της περιοχής αποτελεί συνδυασμό δύο κλιματικών τύπων, του ωκεάνιου-ήπιου-μεσευρωπαϊκού κλίματος, με μαλακούς χειμώνες-καλοκαίρια και βροχοπτώσεις σ’ όλη τη διάρκεια του έτους και του ηπειρωτικού-ανατολικοευρωπαϊκού-μικρασιατικού με κρύους χειμώνες, παγετούς και ξηρά καλοκαίρια (Δ. Τριαντάφυλλος όπ. π.)
9. Τα Στενά του Νέστου είναι ένα αδιαίρετο και μοναδικό σύνολο μεγάλης οικολογικής σημασίας. Το 1977 κηρύχτηκαν “Αισθητικό Δάσος” με έκταση 23.800 στρεμμάτων. Το 1987 η περιοχή εντάχθηκε στις “Ζώνες Ειδικής Προστασίας” της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας, με στόχο την διατήρηση των άγριων πτηνών. Στην ευρύτερη περιοχή ζουν πάνω από 200 είδη πτηνών, μερικά από τα οποία είναι σπάνια, όπως τα οχτώ από τα δέκα είδη δρυοκολαπτών που απαντούν στην Ευρώπη, η αγριόκοτα και ο κολχικός φασιανός αλλά και μεγάλη ποικιλία αρπακτικών. Τα Στενά παραμένουν η μοναδική περιοχή της χώρας όπου ακόμα φωλιάζει η καστανόχηνα.

Το 1992, έκταση 43.900 στρεμμάτων, ανατολικά του ποταμού, ορίστηκε ζώνη προστασίας του Αισθητικού Δάσους, με απαγόρευση της έρευνας και εκμετάλλευσης λατομείων και μεταλλείων. Από το 1994, τα Στενά υπάγονται στην “Ειδική Ζώνη Προστασίας“, ως σημαντική για την ορνιθοπανίδα περιοχή.

10. Από τους Τοξότες ο Νέστος, με ομαλή πορεία 30 σχεδόν χιλιομέτρων, φτάνει στο δάσος του Κοτζά Ορμάν, που άλλοτε ήταν το ωραιότερο υδροχαρές δάσος της Ευρώπης. Εκεί, χύνεται στο Θρακικό Πέλαγος, απέναντι από τη Θάσο.

Ευχαριστίες

Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στον καλό μας φίλο Τάσο Αναστασιάδη της εταιρείας υπαιθρίων δραστηριοτήτων VISTONIS TRAVEL, που μας παρακίνησε να κατέβουμε μαζί του τα Στενά του Νέστου και ν’ αποκομίσουμε αυτή την συναρπαστική και πρωτόγνωρη εμπειρία (Τηλεφ. Επικοινωνίας: 6948 206351 και 6995 314144). Ευχαριστούμε επίσης την ομοειδή εταιρεία RIVERLAND για όλες τις εξυπηρετήσεις της (Τηλεφ.: ). Τέλος, θερμότατα ευχαριστούμε την Διεύθυνση και το προσωπικό του υπέροχου ξενοδοχείου ELISSO, για την εξαιρετική από κάθε άποψη φιλοξενία (Τηλεφω.: ).

Βιβλιογραφία

Διαμαντής Τριαντάφυλλος, “ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ”, ΠΕΡΙΦ. ΑΝΑΤ. ΜΑΚ-ΘΡΑΚΗΣ, 2004