Η παραλία του Μώλου καταλήγει στο ακρωτήριο «Πουριά». Το τοπίο είναι, όχι μόνον στην Σκύρο και στην Ελλάδα αλλά – θα τολμούσα να πω – και σ’ ολόκληρο τον κόσμο, μοναδικό. Είναι το αρχαίο, παραθαλάσσιο λατομείο των Πουριών.
ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΩΝ «ΜΑΓΑΖΙΩΝ»
Εκτός από την ευνοϊκή της θέση, στο κέντρο περίπου του νησιού, η πολιτεία της Χώρας έχει δύο ακόμη μεγάλα πλεονεκτήματα: την θεαματική, αμφιθεατρική της αρχιτεκτονική στον εντυπωσιακό βράχο του Κάστρου και την άμεση γειτνίασή της με την πανέμορφη αμμουδερή παραλία των «Μαγαζιών». Το όνομά της πήρε από τις παλιές αποθήκες – μαγαζιά που υπήρχαν κάποτε εδώ. Σταδιακά, ο εξωτερικός χαρακτήρας αυτής της συνοικίας μεταβλήθηκε: αρχικά συγκροτήθηκε ένας παραδοσιακός οικισμός. Στη συνέχεια, με την άνοδο της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, τα Μαγαζιά εξελίχθηκαν σ’ έναν από τους κυριότερους πόλους έλξης των Ελλήνων και ξένων παραθεριστών.
Σημαντικότεροι λόγοι αυτής της ανάπτυξης είναι ο ήπιος χαρακτήρας και η εύκολη πρόσβαση στον τόπο, οι δυνατότητες ποιοτικής εστίασης, καθώς και τα πολλά, υψηλού επιπέδου και οικογενειακού χαρακτήρα καταλύματα. Καθοριστικός όμως παράγοντας στην μεγάλη δημοφιλία των Μαγαζιών είναι η εξαιρετική παραλία, η μεγαλύτερη και πιο φιλική, αμμουδερή παραλία του νησιού.
Είναι μια παραλία με πεντακάθαρα νερά και με ρηχό, αμμουδερό βυθό, κατάλληλο ακόμη και για μικρά παιδιά.
Εγκαταλείπουμε το ασφάλτινο οδικό δίκτυο και εισχωρούμε στον οικιστικό ιστό των Μαγαζιών. Δεν υπάρχει η παραμικρή ομοιότητα με τον αντίστοιχο οικισμό της Χώρας, που δεσπόζει στις αντικρινές απόκρημνες πλαγιές. Δεν είναι μόνον το επίπεδο έδαφος στο μεγαλύτερο τμήμα των Μαγαζιών είναι επίσης η σύγχρονη – κατά κανόνα – αρχιτεκτονική των κατοικιών, η χαλαρή δόμηση και το μεγαλύτερο εμβαδόν τους, η παρουσία των ευρύχωρων αυλών που, εκτός από λουλούδια, φιλοξενούν μια μεγάλη ποικιλία οπωροφόρων δέντρων και καλλωπιστικών φυτών.
Υπάρχουν πάμπολλοι φυτικοί εκπρόσωποι στα Μαγαζιά: λεμονιές και άλλα εσπεριδοειδή, συκιές, μουριές και ροδιές, αμυγδαλιές, κληματαριές και αιωνόβιες ελιές. Συναντάμε ακόμη φοίνικες, ακακίες, κυπαρίσσια και αρμυρίκια, πολλές τζιτζιφιές, ανθισμένες πικροδάφνες, φύκους και γιασεμιά. Είν’ ένας πραγματικός βοτανικός κήπος, που χαλαρώνει το βλέμμα και τη διάθεσή μας με τα υπέροχα χρώματα και σχήματα, που εναλλάσσονται συνεχώς.
Δεν λείπουν, βέβαια, και οι παραδοσιακές κατοικίες με τις όμορφες αρχιτεκτονικές ή διακοσμητικές λεπτομέρειες, καθώς και τα στενά λιθόστρωτα δρομάκια, που διασχίζουν τον οικισμό παράλληλα με την θάλασσα ή καταλήγουν στην ακτή. Στην κορυφαία βεράντα της ψαροταβέρνας του Στέφανου, ακριβώς πάνω από την απλόχωρη αμμουδιά, χαρίζουμε στους εαυτούς μας μια σύντομη στάση, με γεύσεις της θάλασσας και αγνάντεμα του πελάγους.
Μια σημαντική κοιτίδα πολιτισμού στα Μαγαζιά είναι το Εργαστήρι Πνεύματος και Τέχνης του Γιώργου και της Αλίκης Λάμπρου. Δίπλα στο ξενοδοχείο «ΠΕΡΙΓΙΑΛΙ», στην μονοκατοικία των δύο αδελφών, λειτουργεί μόνιμη έκθεση με έργα γλυπτικής και ζωγραφικής. Ήδη, με την είσοδό μας στον μεγάλο κήπο, μαγνητίζει το βλέμμα μας το εμβληματικό έργο «Γκρεμισμένο κεφάλι βρακά», φιλοτεχνημένο το 1999.
Γεννημένος το 1946 στην Σκύρο ο Γιώργος Λάμπρου, σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Έργα του ζωγραφικής και γλυπτικής κοσμούν σπουδαία ιδρύματα, καθώς και πολλές ιδιωτικές συλλογές.
Πολύ σημαντική για τον πολιτισμό της Σκύρου είναι και η συμβολή της αδελφής του Αλίκης Λάμπρου, με τις εξαιρετικές εκδόσεις της για τις «Σκυριανές φορεσιές» και για τα «Τραγούδια και έθιμα της Σκύρου». Τηλ. Επικοινωνίας: 22220-91334.
Συνεχίζοντας το παραθαλάσσιο μέτωπο των Μαγαζιών φτάνουμε στο αλιευτικό καταφύγιο του Μώλου. Είναι ένα όμορφο και καλά προστατευμένο λιμάνι, με αρκετά ψαροκάικα και βάρκες αραγμένα με τάξη, το ένα δίπλα στο άλλο. Στον νότιο ορίζοντα, ορθώνεται πολύ επιβλητικά ο τραχύς όγκος του Κόχυλα. Στα νότια επίσης αλλά πολύ κοντά, το Κάστρο και η Χώρα παρουσιάζουν μια εικόνα πολύ ξεχωριστή. Ένας ερειπωμένος ανεμόμυλος, πάνω στις πλάκες της ακτής, συμπληρώνει με την παρουσία του το πολύ ιδιαίτερο τοπίο του λιμανιού. Αμέσως μετά αρχίζει ο τουριστικός οικισμός του Μώλου με την ομώνυμη παραλία, που στην ουσία αποτελεί προέκταση της παραλίας των Μαγαζιών.
ΑΡΧΑΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΤΩΝ ΠΟΥΡΙΩΝ
Η παραλία του Μώλου καταλήγει στο ακρωτήριο «Πουριά». Το τοπίο είναι, όχι μόνον στην Σκύρο και στην Ελλάδα αλλά – θα τολμούσα να πω – και σ’ ολόκληρο τον κόσμο, μοναδικό. Είναι το αρχαίο, παραθαλάσσιο λατομείο των Πουριών. Επισκεφθήκαμε την περιοχή σε διάφορες ώρες της ημέρας: νωρίς το πρωί, μεσημέρι και απόγευμα, όταν γλυκαίνει ο φωτισμός. Κάθε ώρα έχει τη δική της αισθητική. Η θάλασσα, οι λαξεμένοι πωρόλιθοι, τα Βρυκολακονήσια, τα εκκλησάκια Αγίου Νικολάου και Αγίου Ερμόλαου, καθώς κυλούν οι ώρες, αποκτούν μια δική τους, ξεχωριστή κάθε φορά, γοητεία. Μια γοητεία, που μας αποκαλύπτεται από τα χαράματα ακόμη, πριν από το ξύπνημα του ήλιου στα σκοτεινά βάθη του Αιγαίου.
Είναι μια ώρα εξωπραγματικής γαλήνης και ηρεμίας. Πολύ κοντά στην φινετσάτη, καμπυλόγραμμη φιγούρα του κατάλευκου ανεμόμυλου μας γνέφει άλλη μια λευκή σιλουέττα, τετράγωνη αυτή. Είναι η ασβεστοχρισμένη πρόσοψη του υπόσκαφου ξωκκλησιού του Αγίου Νικολάου. Το λιλιπούτειο εκκλησάκι – όπως άλλωστε τα περισσότερα στην Σκύρο – μόλις χωράει στο εσωτερικό του τρεις – τέσσερις πιστούς. Είναι κυριολεκτικά λαξευμένο στα έγκατα ενός πελώριου, συμπαγούς πέτρινου όγκου, με εμφανή τα σημάδια της λατόμευσης στις κάθετες πλευρές.
Ένα άλλο εκκλησάκι, αυτό του Αγίου Ερμόλαου, ξεχωρίζει πάνω από τους τραχείς βράχους στο αντικρινό ομώνυμο νησηδάκι. Είναι ένα από τα έξι – συνολικά – βραχονήσια και ξέρες, γνωστά με την ονομασία «Βρυκολακονήσια». (17) Ο μύλος και τα δύο ξωκκλήσια είναι οι μόνες λευκές πινελιές που παρεμβάλλονται ανάμεσα στις καφετιές, γκριζωπές αποχρώσεις των πετρωμάτων των Πουριών.
Τα βήματά μας μάς οδηγούν πίσω από το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, στην βραχώδη ακτογραμμή. Πέτρες αιχμηρές σαν λόγχες και αναρίθμητες κάθετες και οριζόντιες λαξεύσεις στους πώρινους βράχους, δημιουργούν ένα τοπίο ασυνήθιστο, μοναδικό. Είναι το αρχικό λατομείο των Πουριών που, 2000 περίπου χρόνια πριν, τροφοδοτούσε με δομικό υλικό τους τότε κατοίκους του νησιού. Η λειτουργία, μάλιστα, του λατομείου συνεχίστηκε και στους νεότερους χρόνους, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Κοιτάσματα πωρόλιθου παρατηρούνται σε αρκετά σημείο της Σκύρου, στις Β, ΒΑ και Α ακτές. Ο πωρόλιθος ή πώρος είναι αποθέσεις ασβεστιτικού ψαμμίτη. Η διαγένεσή του (18) έχει γίνει σε παράκτια – χερσαία περιβάλλοντα με επίδραση κυρίως μετεωρικού και λιγότερο θαλασσινού νερού. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του πώρου είναι ότι αποτελεί λαξεύσιμο υλικό, το οποίο εξορύσσονταν από τους ιστορικούς κατοίκους της Σκύρου για να αξιοποιηθεί σχεδόν αποκλειστικά ως δομικό υλικό.
Περιδιαβαίνουμε ανάμεσα στις ορθογώνιες τομές των βράχων, που στα χαμηλότερα σημεία έχουν κατακλυσθεί, με την πάροδο των αιώνων, από το θαλασσινό νερό. Ένα νερό τελείως ακύμαντο τούτη την πρωινή ώρα, σαν μια τεράστια φυσική πισίνα που περικλείει μέσα της τις γειτονικές βραχονησίδες και εκτείνεται σ’ όλο τον ορίζοντα, ως τις αντικρινές κακοτράχαλες ακτές του νότιου τμήματος του νησιού.
Είναι εντυπωσιακά τα σχήματα και οι όγκοι των βράχων που έχουν απομείνει μετά την πολύχρονη λατόμευση στο λατομείο των Πουριών. Ακόμη εντυπωσιακότερο όμως είναι το διάσημο «Μανιτάρι», ο επιβλητικός και μοναδικός αυτός όγκος πωρόλιθου που σαν πελώριο φυσικό μανιτάρι, εξέχει πάνω από την άμμο της ακτής. Πλησιάζουμε τον συμπαγή βράχο, παρατηρούμε με θαυμασμό τον όγκο και το παράξενο σχήμα του, στενό στη βάση και εξαιρετικά ογκώδες πιο πάνω, σαν ένα υπερφυσικό πέτρινο μανιτάρι. Που αποτελεί αναμφισβήτητα, μετά τον εντυπωσιακό, οικισμό της Χώρας, το δεύτερο πιο πολυφωτογραφημένο και διάσημο σημείο του νησιού.
Τις μεσημεριανές ώρες μεταβάλλεται δραματικά η εικόνα των Πουριών. Ο ανεπαίσθητος, τραγουδιστός, πρωινός φλοίσβος της μπουνάτσας έχει παραχωρήσει τη θέση του στις λαχανιασμένες ανάσες και στ’ αφρισμένα κύματα του γραίγου. Το φως έχει σκληρύνει, τα γήινα, ζεστά χρώματα του πωρόλιθου έχουν ξεθωριάσει. Αντίθετα, το διακριτικό λευκό στα ξωκκλήσια και στο Μύλο έχει γίνει άγριο, εκθαμβωτικό. Ακόμα κι οι γλάροι που γυροπετούσαν νωχελικά και ήρεμα το πρωί, μοιάζουν τώρα ανήσυχοι, πετούν νευρικά και κρώζουν ασταμάτητα. Με τέτοιες συνθήκες, δεν χαίρεται όσο θα ’πρεπε τον περίπατό του ο επισκέπτης. Μα ούτε κι ο φωτογράφος μπορεί να αποτυπώσει το εκπληκτικό τούτο τοπίο στις ωραιότερές του στιγμές.
Το μεσημέρι, ωστόσο, έχει και μια ευχάριστη πλευρά. Αφήνει αρκετό χρόνο για μια ανάπαυλα, για μια ανασυγκρότηση και χαλάρωση στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, σ’ ένα καφέ ή σ’ ένα ταβερνάκι παρέα με νόστιμα, ντόπια μεζεδάκια και ψαράκια. Αυτές οι θερμές ώρες της ημέρας είναι οι πιο χαρακτηριστικές για να εκτιμήσει κανείς την αξία – και την αναγκαιότητα – της μεσημεριανής σιέστας του ελληνικού καλοκαιριού. Άλλωστε, δεν αργεί να ’ρθει το δειλινό. Πριν ο ήλιος αποσυρθεί πίσω από τον βράχο του Κάστρου και βυθίσει τον τόπο στη σκιά, μεσολαβεί αρκετός χρόνος για ν’ αναδειχθούν και πάλι οι γήινοι χρωματικοί τόνοι του αρχαίου λατομείου των Πουριών. Κι αν κάποιος θέλει να ζήσει όλη τη ρομαντικότητα των στιγμών, μπορεί να παρατείνει την παραμονή του στο καφέ-μπαρ του Μύλου ή σε κάποιο σημείο της ακροθαλασσιάς αυτού του εξωπραγματικού τοπίου των Πουριών. Κόχυλας, θάλασσα, φεγγάρι, φώτα του Κάστρου. Τι άλλο μπορεί να πεθυμήσει κανείς τούτες τις ώρες από τη Σκύρο!
