home Άρθρα Χειμωνιάτικες περιηγήσεις: Γυναικόκαστρο Κιλκίς και Γαλάζια Λίμνη Πάικου
Χειμωνιάτικες περιηγήσεις: Γυναικόκαστρο Κιλκίς και Γαλάζια Λίμνη Πάικου

Συναντάμε το Γυναικόκαστρο μερικά χιλιόμετρα ΝΔ του Κιλκίς, ανάμεσα στους οικισμούς Παλιού και Νέου Γυναικόκαστρου. Ένα μοναχικός λόφος δεσπόζει σ’ αυτό το τμήμα του κάμπου του Κιλκίς. Αυτή την στρατηγική θέση επέλεξε ο Ανδρόνικος Γ’ Παλαιολόγος σε μια από τις τελευταίες αναλαμπές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Φτάνουμε εύκολα στην βάση του κάστρου και θαυμάζουμε την ισχυρή του τοιχοδομία, άριστα συντηρημένη από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ενώ εντυπωσιακή είναι η γιγάντια Κινστέρνα, η δεξαμενή βρόχινου νερού.

Κείμενο: Θεόφιλος Μπασγιουράκης
Φωτογραφίες: Άννα Καλαϊτζή
Χειμωνιάτικες περιηγήσεις: Γυναικόκαστρο Κιλκίς και Γαλάζια Λίμνη Πάικου
Κατηγορίες: Δραστηριότητες
Προορισμοί: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Κιλκίς

Για το ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ είχα ακούσει από χρόνια. Ήξερα ακόμη –γενικά και αόριστα- ότι ήταν ένα βυζαντινό κάστρο, σε μικρή απόσταση από την πόλη του Κιλκίς. Κι εδώ αρχίζουν τα παράδοξα. Με στρατιωτική θητεία αρκετών μηνών αλλά και με αναρίθμητες επισκέψεις στην ευρύτερη περιοχή, δεν ήμουν σε θέση να απαντήσω, που ακριβώς ήταν το Γυναικόκαστρο. Ως τα τέλη του φετινού Σεπτέμβρη. Όταν, -τελείως τυχαία- αποφασίσαμε με την Άννα και την κόρη μας Αθηνά, ν’ ανακαλύψουμε επιτέλους το –τόσο κοντινό στη Θεσσαλονίκη- Γυναικόκαστρο.

Εντοπίζουμε αρχικά στον χάρτη της «Κεντρικής Μακεδονίας» (εκδόσεις ΤΕΡΡΑΙΝ 1:200.000) το χαρακτηριστικό συμβολάκι του κάστρου. Βρίσκεται ανάμεσα στους οικισμούς του Παλιού και του Νέου Γυναικόκαστρου, γύρω στα 12 χλμ. ΝΔ του Κιλκίς. Ακολουθώντας από Θεσσαλονίκη την οδική αρτηρία προς Δοϊράνη, συναντάμε πριν από το Κιλκίς, την αριστερή διακλάδωση προς Δαφνοχώρι και Παλιό Γυναικόκαστρο. Ήδη στην εκτεταμένη πεδιάδα ξεχωρίζει, ανάμεσα στους χαμηλούς λόφους, ένας πολύ πιο απότομος και ψηλός, με κάποιους απροσδιόριστους όγκους να εξέχουν στην κορυφή. Ας παρακολουθήσουμε για λίγο την γλαφυρή περιγραφή της Αρχαιολόγου Δέσποινας Ευγενίδου(1), για την αρχική προσέγγιση στο κάστρο.

«Χαμηλά αποστρογγυλεμένα λοφάκια διακόπτουν  αυτόν τον ενιαίο κάμπο (του Κιλκίς) κι οι καμπύλες τους είναι τόσο απαλές, που δύσκολα τις διακρίνεις μες το εκτυφλωτικό μεσημεριάτικο καλοκαιρινό φως. Σ’ ένα τέτοιο λόφο είναι κρυμμένο το Γυναικόκαστρο. Πλησιάζοντας διακρίνει κάποιους βράχους κι ίσως έναν πύργο. Για πολλή ώρα δεν ξέρεις αν είναι δημιούργημα της φαντασίας σου ή πραγματικότητα. Δεν καταλαβαίνει αν είναι ένας βράχος με αυτό το περίεργο σχήμα η ανθρώπινη κατασκευή, που έχει υποστεί τη φθορά του χρόνου. Η αλήθεια βρίσκεται, όπως πάντα, κάπου στη  μέση: οι βράχοι συμπληρώνουν την οχύρωση του κάστρου.

Δισχίζουμε τον επίπεδο οικισμό του Παλιού Γυναικόκαστρου, καλοχτισμένο και νωχελικά απλωμένο σε υψόμετρο 90 μέτρων. Μερικές εκατοντάδες μέτρα μετά φτάνουμε στους πρόποδες του λόφου. Κι εδώ αρχίζουν οι όμορφες λεπτομέρειες, που είναι αδύνατον να υποπτευθεί κάποιος που αντικρίζει από απόσταση τον τόπο. Είναι πρώτα η μικρή, ειδυλλιακή πεδιάδα με την πλούσια βλάστηση και τις εγκαταστάσεις αναψυχής. Είναι μετά το ολοζώντανο ρεματάκι με τα πλατάνια, που διασχίζει την πεδιάδα με πεντακάθαρο νερό. Και είναι τέλος οι πλαγιές του λόφου, άλλες απρόσιτες και κρημνώδεις, για να αποθαρρύνουν τους εχθρούς και άλλες πιο ήπιες, σχεδόν φιλικές που μας δημιουργούν την επιθυμία να τις ανεβούμε κατακόρυφα. Αποδιώχνουμε τις τολμηρές σκέψεις και προτιμάμε ν’ ανηφορίσουμε το ομαλό χορταριασμένο δρομάκι, που με ξεκούραστες κλίσεις κυκλώνει τον λόφο ως την κορυφή.

Σε μικρή ώρα καλύπτουμε χωρίς δυσκολία τα δύο, σχεδόν χιλιόμετρα που μεσολαβούν από την αρχή του δρομίσκου ως τους πρόποδες του κάστρου. Ενός κάστρου που μας αποκαλύπτει ποικίλες πτυχές της πέτρινης σιλουέττας του, καθώς στην πορεία μεταβάλλεται η οπτική γωνία παρατήρησης του μνημείου.

Εισερχόμαστε στον κυρίως χώρο της οχύρωσης και μ’ ένα στενό μονοπάτι ανάμεσα στα χόρτα, κατευθυνόμαστε στην ακρόπολη, στο ψηλότερο σημείο του λόφου. Ένας σφοδρός και –πάρα τον ήλιο- ψυχρός βοριάς δυσκολεύει τα βήματά μας. Βρίσκουμε απάγκειο στο νότιο τοίχο του πύργου, που δεσπόζει ψηλότερα απ’ όλες τις οχυρώσεις. Η τοιχοδομία διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και έχει συμπληρωθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία με τρόπο υποδειγματικό. Το καλύτερα διατηρημένο και αποκατεστημένο τμήμα του πύργου είναι το νότιο, με ύψος 7 περίπου μέτρων. Η τοιχοδομία αποτελείται από συνδυασμό λίθων ακανόνιστων, λαξευτών και γωνιόλιθων. Ενδιάμεσα υπάρχει συνδετικό κονίαμα με πλίνθους, οι οποίοι χρησιμοποιούνται επιπλέον και για την δημιουργία επαναλαμβανόμενων διακοσμητικών μοτίβων.

Σύμφωνα με την Δ.Ευγενίδου, «το κάστρο περικλείει μια έκταση 25 στρεμμάτων περίπου. Η ακρόπολη βρίσκεται στο στο ΒΑ σημείο του κάστρου και καλύπτει μια έκταση δύο περίπου στρεμμάτων. Στο ψηλότερο σημείο της βρίσκεται ο πύργος, ένα αρκετά μεγάλο παραλληλόγραμμο, με διαστάσεις 13,50 Χ 9,30, του οποίου σώζεται το ισόγειο και ο όροφος. Πιθανόν να υπήρχε και δεύτερος όροφος. Στη νότια πλευρά του πύργου σώζεται η κινστέρνα(2), στην οποία συγκεντρωνόταν τα νερά της βροχής από τη στέγη του πύργου. Ανάμεσα στον πύργο και τη στέρνα σώζεται κτιστή καμαροσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο ισόγειο του πύργου. Τα σπαράγματα τοιχογραφιών που βρέθηκαν στ5ην ανασκαφή μαρτυρούν την ύπαρξη παρεκκλησιού μέσα στον πύργο. Σ’ ένα από τα σπαράγματα σώζεται το μονόγραμμα των Παλαιολόγων, που είναι και οι ιδρυτές του κάστρου.

Ως προς την χρονολογία ανέγερση του κάστρου, τοποθετείται στο 1328 από τον Ανδρόνικο Γ’ Παλαιολόγο, σε μια από τις τελευταίες αναλαμπές  της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ήταν μια προσπάθεια του νεαρού αυτοκράτορα να προφυλάξει τα εδάφη του, με την δημιουργία μικρών κάστρων και εγκατάσταση σ’ αυτά φεουδαρχών, κατά το πρότυπο των δυτικών.

Ο δυσάρεστος Βοριάς για πολύ λίγο μας δίνει την δυνατότητα ν’ απολαύσουμε τη θέα από το στρατηγικό σημείο του κάστρου. Ωστόσο, ένα μήνα μετά, και συγκεκριμένα την Κυριακή στις 2 του Νοέμβρη, ξαναπαίρνουμε τις ανηφοριές στο χορταριασμένο δρομάκι για την κορυφή του κάστρου. Τούτη τη φορά όμως η τριμελής μας οικογένεια έχει κατακόρυφα αυληθεί σε αριθμό με την συμμετοχή του ταξιδιωτικού ομίλου «ΈΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ» Ένα χαρούμενο πλήθος, λοιπόν 60 φίλων του περιπάτου, του φυσικού περιβάλλοντος και του αρχαίου μας παρελθόντος ανηφορίζει  μαζί μας στο –άγνωστο μέχρι εκείνη τη  στιγμή- Γυναικόκαστρο. Κι ενώ ένα μήνα πριν στο κάστρο ακουγόταν μόνο ο βοριάς, τούτη τη φορά ο τόπος είχε γεμίσει με γέλια, αστεία, χαρούμενες φωνές. Οι γυναίκες –όπως πάντα- υπερτερούν, πλησιάζουν τις 40. Δεν θα’ταν μια πρωτότυπη ιδέα, εκτός από την γενική αναμνηστική, να φωτογραφηθούν και μόνες στο Γυναιακόκαστρο; Η πρόταση γίνεται δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό και οι κυριέςς ποζάρουν με τον χαριτωμένο τρόπο, που μόνον αυτές ξέρουν στο φακό.

-Και γιατί το είπαν Γυναικόκαστρο; Ρωτάει μια αντρική φωνή.

-Γιατί σύμφωνα με τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό, είχε πύργο πολύ μεγάλο και δυνατό για ν’ αντέχει στις πολιορκητικές μηχανές των εχθρών. Ακόμα και με γυναικεία φρουρά θα μπορούσε με επιτυχία ν’ αποκρούσει το κάστρο τις επιθέσεις του εχθρού. Γι αυτό το ονόμασαν Γυναικόκαστρο.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟΥ

1328 Ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ’ Παλαιολόγος κτίζει το κάστρο.

1349 Το κάστρο γίνεται ορμητήριο του Ιώννη Καντακουζηνού.

1373/4 Καταλαμβάνεται από Οθωμανούς.

16ος αι. Γίνεται εγκατάσταση Τούρκων εποίκων.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Αποστάσεις: Από Θεσσαλονίκη: 52 χλμ (μέσω ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ-ΚΙΛΚΙΣ. ΛΗΤΗ, Ν.ΣΑΝΤΑ, ΛΕΒΕΝΤΟΧΩΡΙ.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΖΟΠΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ

ΑΦΕΤΗΡΙΑ: Τσιμεντένιο γεφύρι στο ρέμα του Γυναικόκαστρου.

ΥΨΟΜΕΤΡΟ ΑΦΕΤΗΡΙΑΣ: 90μ.

ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ: Κορυφή του Γυναικόκαστρου

ΥΨΟΜΕΤΡΟ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΥ: 225μ.

ΥΨΟΜΕΤΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ: 135μ.

ΧΡΟΝΟΣ: +_40’ (με χαλαρό ρυθμό)

ΔΙΑΔΡΟΜΗ: (Α) Πολύ εύκολη και ευχάριστη, κατάλληλη για όλη την οικογένεια.

Σημείωση: Το χορταριασμένο δρομάκι (με την επιφύλαξη λάσπης από βροχή) είναι προσβάσιμο και από συμβατικό αυτοκίνητο. Συνιστούμε, ωστόσο, την πολύ ήπια και ευχάριστη πεζοπορία ως το κάστρο.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

  • «ΚΑΣΤΡΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ», σελ. 113
  • Η «Κινστέρνα» ή «Κιστέρνα» προέρχεται από την λατινική λέξη «cisterna», που σημαίνει λάκκος ή υπόγεια δεξαμενή υδάτων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Δέσποινα Ευγενίδου, «ΚΑΣΤΡΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΑΗΣ», Βυζαντινή Καστροκτισία, εκδ. ΑΔΑΜ Β’ έκδ. 2003

back-button
next-button
gunaikokastro gunaikokastro_1 gunaikokastro_2 gunaikokastro_3 gunaikokastro_4 gunaikokastro_5 gunaikokastro_6
Οι Εκδρομές μας
back-button
next-button
Διάσχιση στο Στρατονικό Όρος
23/02/2025-23/02/2025
Μια χειμωνιάτικη διάσχιση στο γοητευτικό Στρατoνικό Όρος το οποίο, αν και δεν είναι ούτε τόσο ψηλό (η κορυφή στα 850μ) ούτε τόσο γνωστό στην ορειβατική κοινότητα, κρύβει μέσα του άπειρες ομορφιές. ...
Το Δελφικό Τοπίο και το Στοιχειό της Χάρμαινας
01/03/2025-03/03/2025
Ο Δίας άφησε δύο αετούς, έναν προς την Ανατολή και έναν προς τη Δύση κι αυτοί συναντήθηκαν στους Δελφούς, κάνοντάς τους το κέντρο του κόσμου. Στο μνημείο αυτό της παγκόσμιας κληρονομιάς θα βρεθούμε...
Παλάτι Αιγών & Ελατοχώρι
16/03/2025-16/03/2025
Όταν η φύση “ντύνεται” στα καλύτερά της, στον κάμπο της Ημαθίας οι ανθισμένες ροδακινιές μεθούν τις αισθήσεις μας με τα χρώματα και τ’ αρώματά τους. Και λίγο πιο πάνω το «Βασίλειον» των Αιγών, τ...
Ρέμα Αγίας Κόρης Ολύμπου & Παναγία Κονταριώτισσα
13/04/2025-13/04/2025
Μια ανοιξιάτικη υπέροχη κυκλική διαδρομή στους πρόποδες του Ολύμπου, μέσα σε πυκνό δάσος με καταρράκτες και βάθρες, στο ρέμα της Αγίας Κόρης, κι ένα βυζαντινό μνημείο, το αρχαιότερο της Πιερίας,  η...
Πάσχα στη Νάξο
17/04/2025-21/04/2025
«Αν ο παράδεισος ήταν στη γη, τότε θα ήταν εδώ» όπως χαρακτήρισε το νησί ο Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο του Αναφορά στον Γκρέκο.   Όλος ο κόσμος σ’ ένα νησί... Η Νάξος η πανέμορφη, με το...
Σαλπάρουμε για ένα ονειρικό ταξίδι στις Σποράδες με τον «IOLKO»
14/06/2025-21/06/2025
Το καλοκαίρι θέλει ανεμελιά, χαλάρωση, ελευθερία, βουτιές σε ερημικές παραλίες, αεράκι και αλμύρα, ξάπλες κάτω από τον έναστρο ουρανό, και καλή παρέα.   Για όλους εμάς που λατρεύουμε τη ...
Από την κοσμοπολίτικη Σαντορίνη στη γαλήνια Ανάφη
23/06/2025-30/06/2025
Τι να πρωτοπεί κάποιος για έναν τόπο που δίκαια θεωρείται από τα συναρπαστικότερα και πιο πολυφωτογραφημένα τοπία της υδρογείου;  Έναν τόπο που η κάθε στιγμή είναι πολύτιμη για την όραση και τον νο...
Αστυπάλαια, η πεταλούδα του Αιγαίου
08/07/2025-15/07/2025
Η πεταλούδα του Αιγαίου, η Αστυπάλαια, ένα από τα πιο όμορφα νησιά των Δωδεκανήσων, θα μας ενθουσιάσει με την εντυπωσιακή Χώρα της, τις μαγικές παραλίες, αλλά και τον ιδιαίτερο γαστρονομικό πλούτο ...
Ρόδος & Καστελλόριζο
12/09/2025-19/09/2025
Ένα ταξίδι μοναδικό στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας.   Στη Ρόδο, το νησί των ιπποτών, θα βρεθούμε και θα ταξιδέψουμε σε άλλες εποχές όταν, περνώντας τη μεσαιωνική πύλη της Παλιάς Πόλη...
Close Καλάθι Αγορών
Close
Close
Categories
Newsletter

Newsletter

Κάνε εγγραφή για να λαμβάνεις τα προγράμματα των εκδρομών μας και δωρεάν τα άρθρα μας για νέους προορισμούς.

Please wait...

Σας ευχαριστούμε για την εγγραφή!