home Άρθρα Όρνιο, Cyps Fulvus, Griffon Vulture
Όρνιο, Cyps Fulvus, Griffon Vulture

Η Αλκυόνη ήταν κόρη του Αιόλου, του θεού των ανέμων. Ήταν αρχόντισσα και ζούσε κοντά στη θάλασσα με τον άντρα της, τον Κήυκα. Αισθάνονταν τόσο πολύ αγαπημένοι και ευτυχισμένοι, ώστε παρομοίαζαν τους εαυτούς τους με το ζευγάρι των θεών, Δία και Ήρα. Προσφωνούσαν ο ένας τον άλλον, Ζεύς και Ήρα.  Όταν το έμαθε ο Δίας οργίστηκε τόσο πολύ που μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο. Η Αλκυόνη, χωρίς να γνωρίζει τι είχε συμβεί, έτρεχε παντού τρελαμένη για να βρει τον αγαπημένο της σύζυγο. Οι θεοί του Ολύμπου τη λυπήθηκαν και τη μεταμόρφωσαν στο θαλασσοπούλι που ψάχνει στις θάλασσες για να βρει το χαμένο της σύζυγο. Μάταια όμως, ο Κήυκας άρχοντας των βουνών και η Αλκυόνη στολίδι της ακρογιαλιάς και των λιμνών…
 

Κείμενο: Νάσος Ναλμπάντης
Φωτογραφίες: Νάσος Ναλμπάντης
Όρνιο, Cyps Fulvus, Griffon Vulture
Κατηγορίες: Φυσικό περιβάλλον
Προορισμοί: ΘΡΑΚΗ, Έβρος

Η Αλκυόνη ήταν κόρη του Αιόλου, του θεού των ανέμων. Ήταν αρχόντισσα και ζούσε κοντά στη θάλασσα με τον άντρα της, τον Κήυκα. Αισθάνονταν τόσο πολύ αγαπημένοι και ευτυχισμένοι, ώστε παρομοίαζαν τους εαυτούς τους με το ζευγάρι των θεών, Δία και Ήρα. Προσφωνούσαν ο ένας τον άλλον, Ζεύς και Ήρα.  Όταν το έμαθε ο Δίας οργίστηκε τόσο πολύ που μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο. Η Αλκυόνη, χωρίς να γνωρίζει τι είχε συμβεί, έτρεχε παντού τρελαμένη για να βρει τον αγαπημένο της σύζυγο. Οι θεοί του Ολύμπου τη λυπήθηκαν και τη μεταμόρφωσαν στο θαλασσοπούλι που ψάχνει στις θάλασσες για να βρει το χαμένο της σύζυγο. Μάταια όμως, ο Κήυκας άρχοντας των βουνών και η Αλκυόνη στολίδι της ακρογιαλιάς και των λιμνών…

Πριν πολλά χρόνια, όταν η κτηνοτροφία ήταν τρόπος ζωής και σχεδόν κάθε οικογένεια ασχολούνταν λίγο ή πολύ με αυτήν, τα όρνια ήταν μέρος της ζωής στην ύπαιθρο. Πολλές φορές έχω ακούσει ιστορίες από τους πρεσβύτερους για τα αγελαία αυτά πουλιά. Κυρίως για την λαιμαργία τους όταν εντοπίσουν ένα νεκρό ζώο. “Από το πολύ φαί δεν μπορούσαν να πετάξουν” έλεγαν και ξανάλεγαν οι παππούδες και εμείς δεν πιστεύαμε πως ένα τόσο δυνατό και απλησίαστο κατά τα άλλα πουλί μπορεί να καταντήσει τόσο χορτασμένο που να μην πετά. Η μεγάλη μείωση της ελεύθερης βόσκησης στην κτηνοτροφία αλλά και η γενική μείωση του αριθμού κτηνοτροφικών ζώων είχε ως αποτέλεσμα τη κατακόρυφη μείωση του πληθυσμού των γυπών και κατά συνέπεια και των όρνιων. Ευτυχώς στον Έβρο και συγκεκριμένα στη Δαδιά ένας μικρός αλλά υγιής πληθυσμός ζει και αναπαράγεται στην ευρύτερη περιοχή. Στην Κρήτη επίσης υπάρχει ένας υγιής μικρός πληθυσμός και δειλά-δειλά επανεμφανίζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα σε κάποια μέρη που είχε εκλείψει.

Το Όρνιο είναι ημερόβιο αρπακτικό πτηνό, ένας από τους γύπες που ζει και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική του ονομασία είναι Gyps fulvus και η Αγγλική Griffon vulture. Η Λατινική επιστημονική ονομασία του γένους, Gyps, είναι εκλατινισμένη απόδοση της ελληνικής λέξης Γυψ, που σημαίνει κυρτός, γαμψός. Η Λατινική λέξη fulvus σημαίνει, «καφεκόκκινος». Η Αγγλική ονομασία του είδους Griffon vulture, προέρχεται από την Ελληνική λέξη γρύψ μυθικό ζώο με σώμα λιονταριού και κεφάλι και φτερά αετού. Στην Ελλάδα το Όρνιο είναι γνωστό με τις ονομασίες Αλατζάς στην Κω, Γιούπας στην Κύπρο, Γυμνοκέφαλο στην Κεφαλλονιά, Ερυθρόγυπας, Ζαγανό ή Ζάγανος, Σκάρα και Καναβός στην Κρήτη, Κοκκινόγυπας, Κόκκινο Όρνιο και Σκανίτης στις Κυκλάδες, Καρτάλι στην Θράκη.

Το μέγεθος του είναι αρκετά μεγάλο, πολύ μεγαλύτερο σχεδόν από όλους του αετούς και λίγο μικρότερο από τον Μαυρόγυπα. Το ύψος του κυμαίνεται από 90 έως 112 εκατοστά, ενώ το εντυπωσιακό άνοιγμα των φτερών του φτάνει ως και τα 280 εκατοστά. Το βάρος των αρσενικών από 4,5 έως 10 κιλά ενώ τα θηλυκά λίγο μεγαλύτερα με βάρος από 6 έως 11 κιλά.

Τα όρνια τρέφονται αποκλειστικά με νεκρά ζώα, τα οποία εντοπίζουν μόνα τους ή με την βοήθεια μικρότερων πτωματοφάγων, όπως τα κοράκια. Ενδιαφέρονται κυρίως για τα εσωτερικά όργανα και το περιεχόμενο του στομάχου, καθώς και τη σάρκα των μεσαίων και μεγάλων νεκρών ζώων. Τουλάχιστον στην Ευρώπη, οι γύπες τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με νεκρά κτηνοτροφικά ζώα όπως αιγοπρόβατα, βοοειδή και ιπποειδή. Σπανιότερα, τρέφονται σε μικρότερα νεκρά ζώα όπως σκυλιά, κουνέλια, αλεπούδες και άλλα. Στο μενού τους, πολύ σπάνια, εντάσσονται τα κητοειδή, οι πάπιες και τα ψάρια. Στους γύπες υπάρχει μεθοδικότητα  στη διατροφή τους. Ο Μαυρόγυπας που αναλαμβάνει να κάνει τη «σκληρή δουλειά», να κομματιάσει τη σκληρή σάρκα του νεκρού ζώου ξεκινώντας από “έξω” με το ισχυρότατο ράμφος του, το όρνιο ξεκινά ταυτόχρονα από τις φυσικές οπές τρώγοντας το ζώο από “μέσα” συνήθως, σε αυτό το βοηθά και ο γυμνός λαιμός του ώστε να μη λερώνεται, τρώει όλο το μαλακό μέρος του ζώου, την Άνοιξη και το Καλοκαίρι  έρχεται ο Ασπροπάρης για τυχόν υπολείμματα και μικρά κομμάτια κρέατος με το λεπτό ράμφος του κατάλληλο για τη δουλειά και τέλος, εάν υπάρχει, ο γυπαετός τρώει τα κόκκαλα συμπληρώνοντας τον καθαρισμό της φύσης από νεκρά ζώα. Ακόμη και μία μικρή ομάδα από όρνια, μπορούν να «εξαφανίσουν» ένα νεκρό ζώο σε λίγες ώρες.

Τα όρνια είναι αγελαία κατά την αναπαραγωγική περίοδο και φωλιάζουν συνήθως σε αποικίες που μπορεί να περιλαμβάνουν από αρκετά έως πολλά ζευγάρια. Τα τελετουργικά ερωτοτροπίας περιλαμβάνουν σύντομες «καταδιώξεις» και πτήσεις, όπου ο ένας σύντροφος αντιγράφει κάθε κίνηση του άλλου. Το αρσενικό παίρνει κάποια υλικά επίστρωσης της φωλιάς και στη συνέχεια ακολουθεί το θηλυκό σαν κίνηση βοήθειας. Το όρνιο φωλιάζει σε βράχους. Το βασικό υλικό δόμησης της φωλιάς είναι ξύλα και ξερά κλαδιά και η επένδυση αποτελείται από πράσινα κλαδιά ή χόρτα. Οι διαστάσεις της φωλιάς δεν είναι τόσο μεγάλες όσο των αετών, συνήθως φτάνουν τα 60-100 εκατοστά σε πλάτος και τα 20-30 εκ. σε βάθος. Ωστόσο, επειδή χρησιμοποιείται κάθε χρόνο, αυτές οι διαστάσεις μεγαλώνουν συνεχώς. Κάποιες φορές χρησιμοποιούν εγκαταλελειμμένες φωλιές Χρυσαετού ή Γυπαετού. Στην Ελλάδα, το όρνιο φωλιάζει σε βράχους, απόκρημνους γκρεμούς ή φαράγγια. Η περίοδος φωλιάσματος είναι έως τα τέλη Μαρτίου, συνήθως όμως πραγματοποιείται στις αρχές του Φεβρουαρίου. Το μοναδικό αβγό κλωσά το θηλυκό για δύο μήνες, ο νεοσσός αποκτά τελικό πτέρωμα στους τέσσερις και κάτι μήνες και παραμένει στην φωλιά ή κοντά σε αυτήν, για 3 μήνες περίπου. Μεγάλη είναι η αναπαραγωγική επιτυχία γύρω στο 65%-85%. Ο νεοσσός τρέφεται με αναμασημένη τροφή που φέρνει κυρίως το αρσενικό, ενώ πάντοτε υπάρχει στη φωλιά ένας γονέας.

Οι Ευρωπαϊκοί πληθυσμοί παραμένουν γενικά σταθεροί, με τους μεγαλύτερους να βρίσκονται στην Ισπανία, ενώ ακολουθούν η Γαλλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Στην Ελλάδα του 19ου και των αρχών του 20ού, το όρνιο ήταν κοινό είδος. Στις επόμενες δεκαετίες και ιδιαίτερα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πληθυσμοί του αποδεκατίστηκαν από μεγάλο μέρος στην ηπειρωτική χώρα και από όλη σχεδόν τη νησιωτική. Κατά τη δεκαετία του ’90, εγκαταλείφθηκε το 70% των ηπειρωτικών αποικιών, λόγω της ανεξέλεγκτης ή παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων. Μετά την απαγόρευση της χρήσης στρυχνίνης το 1981, η κατάσταση βελτιώθηκε, αλλά παραμένει το πρόβλημα ανεύρεσης τροφής. Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί και η λαθροθηρία, που απειλεί τις μικρές ή διάσπαρτες αποικίες. Ο σημερινός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός. Λίγα ζευγάρια έχουν απομείνει στην Ήπειρο, την Αιτωλοακαρνανία, την Θράκη και την Νάξο. Τον πιο υγιή πληθυσμό διαθέτει η Κρήτη, δομημένο σε μικρές αποικίες. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει στον χαρακτηρισμό του είδους, ειδικά για τον ελλαδικό χώρο, ως τρωτό ωστόσο, οι πληθυσμοί της Κρήτης και της Νάξου θεωρούνται κρισίμως διακινδυνεύοντες. Το όρνιο είναι προστατευόμενο είδος, με όλες τις αποικίες να βρίσκονται εντός του δικτύου ΖΕΠ/Natura 2000. Ο πληθυσμός του παρακολουθείται συστηματικά μόνο στην Κρήτη, ενώ ορισμένες αποικίες σε Μακεδονία και Θράκη υποστηρίζονται συστηματικά με τεχνητή παροχή τροφής (ταΐστρες). Ο πληθυσμός του Όρνιου στη χώρα μας εκτιμάται γύρω στα 200 ζευγάρια με τα πιο πολλά στην Κρήτη. Πρέπει να αναφερθεί η εξαιρετική προσπάθεια, η οποία και συνεχίζεται να καταβάλλεται στην περιοχή της Δαδιάς Έβρου, που αποτελεί πρότυπο διατήρησης του είδους, μέσω συστηματικής σίτισης, παρατήρησης και καταγραφής του πληθυσμού.

Σημαντικότερη απειλή για το όρνιο θεωρείται η εγκατάλειψη της νομαδικής κτηνοτροφίας, αφού αυτό σημαίνει ότι μειώθηκαν και τα πτώματα των αιγοπροβάτων που αποτελούσαν τροφή του είδους. Άλλες απειλές για το όρνιο στην Κρήτη και γενικά στην Ελλάδα  η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων. Τελευταία, ένας επιπλέον κίνδυνος είναι οι ανεμογεννήτριες που τραβούν την περιέργεια των πουλιών, με αποτέλεσμα να έχουν βρεθεί πολλά νεκρά πουλιά στις βάσεις τους.

Καθαριστής της φύσης από νεκρά ζώα, γίγας των αιθέρων, ας ευχηθούμε να υπάρχει για πάντα στη χώρα μας και στον καταγάλανο ουρανό μας…

back-button
next-button
ornio-cyps-fulvus-griffon-vulture ornio-cyps-fulvus-griffon-vulture_1 ornio-cyps-fulvus-griffon-vulture_2 ornio-cyps-fulvus-griffon-vulture_3
Οι Εκδρομές μας
back-button
next-button
Διάσχιση στο Στρατονικό Όρος
23/02/2025-23/02/2025
Μια χειμωνιάτικη διάσχιση στο γοητευτικό Στρατoνικό Όρος το οποίο, αν και δεν είναι ούτε τόσο ψηλό (η κορυφή στα 850μ) ούτε τόσο γνωστό στην ορειβατική κοινότητα, κρύβει μέσα του άπειρες ομορφιές. ...
Το Δελφικό Τοπίο και το Στοιχειό της Χάρμαινας
01/03/2025-03/03/2025
Ο Δίας άφησε δύο αετούς, έναν προς την Ανατολή και έναν προς τη Δύση κι αυτοί συναντήθηκαν στους Δελφούς, κάνοντάς τους το κέντρο του κόσμου. Στο μνημείο αυτό της παγκόσμιας κληρονομιάς θα βρεθούμε...
Παλάτι Αιγών & Ελατοχώρι
16/03/2025-16/03/2025
Όταν η φύση “ντύνεται” στα καλύτερά της, στον κάμπο της Ημαθίας οι ανθισμένες ροδακινιές μεθούν τις αισθήσεις μας με τα χρώματα και τ’ αρώματά τους. Και λίγο πιο πάνω το «Βασίλειον» των Αιγών, τ...
Μπέλλες & Λίμνη Δοϊράνη
30/03/2025-30/03/2025
Μια εκδρομή στις κρυμμένες ομορφιές, αλλά και στην γεμάτη ιστορία, περιοχή των συνόρων. Ο εντυπωσιακός καταρράκτης των Μουριών, ύψους 18 μέτρων, είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό, σε ένα κατάφυτο δασ...
Ρέμα Αγίας Κόρης Ολύμπου & Παναγία Κονταριώτισσα
13/04/2025-13/04/2025
Μια ανοιξιάτικη υπέροχη κυκλική διαδρομή στους πρόποδες του Ολύμπου, μέσα σε πυκνό δάσος με καταρράκτες και βάθρες, στο ρέμα της Αγίας Κόρης, κι ένα βυζαντινό μνημείο, το αρχαιότερο της Πιερίας,  η...
Πάσχα στη Νάξο
17/04/2025-21/04/2025
«Αν ο παράδεισος ήταν στη γη, τότε θα ήταν εδώ» όπως χαρακτήρισε το νησί ο Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο του Αναφορά στον Γκρέκο.   Όλος ο κόσμος σ’ ένα νησί... Η Νάξος η πανέμορφη, με το...
Σαλπάρουμε για ένα ονειρικό ταξίδι στις Σποράδες με τον «IOLKO»
14/06/2025-21/06/2025
Το καλοκαίρι θέλει ανεμελιά, χαλάρωση, ελευθερία, βουτιές σε ερημικές παραλίες, αεράκι και αλμύρα, ξάπλες κάτω από τον έναστρο ουρανό, και καλή παρέα.   Για όλους εμάς που λατρεύουμε τη ...
Από την κοσμοπολίτικη Σαντορίνη στη γαλήνια Ανάφη
23/06/2025-30/06/2025
Τι να πρωτοπεί κάποιος για έναν τόπο που δίκαια θεωρείται από τα συναρπαστικότερα και πιο πολυφωτογραφημένα τοπία της υδρογείου;  Έναν τόπο που η κάθε στιγμή είναι πολύτιμη για την όραση και τον νο...
Αστυπάλαια, η πεταλούδα του Αιγαίου
08/07/2025-15/07/2025
Η πεταλούδα του Αιγαίου, η Αστυπάλαια, ένα από τα πιο όμορφα νησιά των Δωδεκανήσων, θα μας ενθουσιάσει με την εντυπωσιακή Χώρα της, τις μαγικές παραλίες, αλλά και τον ιδιαίτερο γαστρονομικό πλούτο ...
Ρόδος & Καστελλόριζο
12/09/2025-19/09/2025
Ένα ταξίδι μοναδικό στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας.   Στη Ρόδο, το νησί των ιπποτών, θα βρεθούμε και θα ταξιδέψουμε σε άλλες εποχές όταν, περνώντας τη μεσαιωνική πύλη της Παλιάς Πόλη...
Close Καλάθι Αγορών
Close
Close
Categories
Newsletter

Newsletter

Κάνε εγγραφή για να λαμβάνεις τα προγράμματα των εκδρομών μας και δωρεάν τα άρθρα μας για νέους προορισμούς.

Please wait...

Σας ευχαριστούμε για την εγγραφή!