– Ξέρεις από θάλασσα; με ρωτάει με ελαφριά δόση αμφιβολίας η κυρά-Μένια.

Είναι αρκετά δικαιολογημένη η ερώτησή της. Με τα γυαλιά ηλίου και τον φωτογραφικό μου σάκο, μοιάζω περισσότερο με Γιαπωνέζο ή Αμερικανό τουρίστα.

– Ε, έχω μπει καναδυό φορές κυρα-Μένια, της απαντάω.

– Σε ρωτάω από ενδιαφέρον, για να μην έχουμε κανένα ατύχημα.

Μικροκαμωμένη, με κινήσεις ήρεμες που αποπνέουν εμπειρία και σιγουριά, η καλή μου καπετάνισσα πηδάει ανάλαφρα στη βάρκα, ταχτοποιεί τα πράγματα για να μου κάνει χώρο, ανοίγει  λίγο το γκάζι στην παλιά 25άρα MARINER και τραβάει το σχοινί με όση δύναμη διαθέτει. Στην πρώτη προσπάθεια η μηχανή δεν αντιδρά ούτε και στη δεύτερη. Κάτι μου θυμίζει από το παρελθόν αυτή η συμπεριφορά της MARINER. Είμαι έτοιμος να προσφερθώ να την βοηθήσω αλλά την τελευταία στιγμή συγκρατιέμαι. Δεν είναι σωστό να προσβάλλεις τον κυβερνήτη, είναι προτιμότερο να τον αφήσεις να βρει αυτός τη λύση. Στην τρίτη προσπάθεια – όπως αναμενόταν – βρυχάται η μηχανή και ζωντανεύει. Ετοιμάζομαι να πηδήξω μα η κυρά-Μένια με σταματάει.

– Όχι ακόμα, θα σου πω εγώ πότε θα πηδήξεις.

Υπακούω χωρίς αντίρρηση. Κάποια στιγμή η βάρκα ακουμπάει στην τσιμεντένια προκυμαία και παίρνω την άδεια να μπω.

Ξεκινάμε από το Camping της Μηλίνας με πλώρη για τις ανατολικές ακτές του Αλατά, μόλις 300 μέτρα απέναντί μας. Η βάρκα πλέει αργά, βαρυφορτωμένη με δύο τεράστια πλαστικά βαρέλια, γεμάτα με νερό.

– Θα ποτίσεις κανένα μπαξεδάκι με τούτο το νερό;

– Όχι, θα ποτίσω τα ζωάκια μου, θάχουν διψάσει τόσες μέρες.

Χρόνια τώρα η κυρά-Μένια Κουτσαφτή μοιράζει τη ζωή της ανάμεσα στο camping της Μηλίνας και στο νησί του Αλατά, που για ένα διάστημα το νοίκιαζε από την Κοινότητα Τρικέρων. Όλη η ανατολική ακτή είναι απόκρημνη, με ελάχιστα σημεία προσέγγισης ανάμεσα στα βράχια. Καθώς παίρνουμε κατεύθυνση προς τα νότια, σταδιακά ημερεύουν οι ακτές, οι πλαγιές με τα ελαιόδεντρα χαμηλώνουν και καταλήγουν σε έναν ήρεμο ορμίσκο. Πλησιάζουμε τον μικρό τσιμεντένιο μόλο, ενώ μερικές δεκάδες μέτρα πιο πάνω, ξεχωρίζει ανάμεσα σε αιωνόβια ελαιόδεντρα ο όγκος του μοναστηριού των Αγίων Σαράντα.

Καθώς προσεγγίζουμε στον μόλο, κατσίκες, κότες, γαλοπούλες κι ένας σκυλάκος, τρέχουν να μας προϋπαντήσουν.

– Όσες βάρκες κι αν περάσουν δεν κάνουν έτσι, μόλις ακούσουν αυτή τη μηχανή καταλαβαίνουν, λέει με χαρά η κυρά-Μένια.

Ταΐζει πρώτα τα ζωάκια της και μετά βάζει σε λειτουργία μια πετρελαιομηχανή, που μεταφέρει με χοντρό λάστιχο το νερό από τα βαρέλια της βάρκας σε αντίστοιχα βαρέλια στη στεριά.

– Όλα εδώ είναι αυτοματοποιημένα, μου λέει γελώντας.

Ανηφορίζουμε για λίγο ανάμεσα σε μεγάλα ελαιόδεντρα και σε δύο λεπτά βρισκόμαστε μπροστά στο μοναστήρι. Ο περίβολος είναι ψηλός, πετρόχτιστος και ογκώδης. Ανοίγει η κυρα-Μένια την εξώπορτα και βρισκόμαστε στον τέλειο χώρο της μονής, στρωμένο με πλάκες και κατάφυτο με νερατζιές, συκιές και κληματαριές. Είναι ένα περιβάλλον σκιερό και δροσερό, μόλις μερικά μέτρα έξω από τον περίβολο η διαφορά της θερμοκρασίας είναι εμφανέστατη.

Μπαίνουμε στο καθολικό της μονής, που σύμφωνα με τον Κώστα Πατρίκο είναι ναός μεταβυζαντινός, καμαρωτός, μονόκογχος χωρίς τρούλο και με διαστάσεις 8,4 Χ 6,1 μέτρα. Το δάπεδό του είναι εντυπωσιακό, με τεράστιες παμπάλαιες πλάκες, που στις άκρες τους φέρουν σκάλισμα που μοιάζει με πεταλούδα, ένα μαρμαροθέτημα άριστης τεχνικής. Παράπλευρα και κολλητά του ναού υπάρχει το παρεκκλήσιο του Αγίου Δημητρίου και λίγο πιο πέρα το ναΐδριο των Αγίων 40 Μαρτύρων. Στο δάπεδό του υπάρχει ένα εξάκτινο αστέρι (εξάλφα) καμωμένο από λεπτές ψηφίδες (ακονάκια). Κάτω από το ναό υπάρχει ένα υπόγειο σαν κατακόμβη μέσα στο οποίο βρέθηκαν οστά, ενώ εδώ βρέθηκε και η εικόνα των 40 Μαρτύρων. Αυτός είναι και ο πρώτος ναός που κτίστηκε ενώ οι άλλοι είναι μεταγενέστεροι.

Στον πρόναο του καθολικού, στο δάπεδο της εισόδου, τραβάει αμέσως την προσοχή μας μια μαρμάρινη πλάκα με πολλά χαραγμένα πάνω της ονόματα και χρονολογίες. Ανάμεσα σ’ αυτά διακρίνεται και ένα που αναφέρει το όνομα «ΣΤΡΑΤΙΓΟΣ ΚΑΡΑΤΑΣΟΣ». Όπως γράφει ο Κ. Πατρίκος, «στον Αλατά το μόνο που θυμίζει τον ηρωϊκό οπλαρχηγό είναι μια επιγραφή λαξευμένη σε μια μαρμάρινη πλάκα για την οποία άλλοι λένε ότι χρειάστηκε εκείνη την εποχή και άλλοι αργότερα».

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της συνεισφοράς του Καρατάσου στον αγώνα της περιοχής κατά των Τούρκων, θα πρέπει να ανατρέξουμε για λίγο στα ιστορικά γεγονότα του Απριλίου του 1823, όταν ο Κιουταχής έστειλε τον Ισμαήλ Μπότα με τα ασκέρια του, για να καταπνίξει την επανάσταση στο Πήλιο. Κυνηγημένοι από παντού βρήκαν καταφύγιο στον Αλατά 4.000 πηλιορείτες, που μετά από ολιγοήμερη παραμονή κατευθύνθηκαν στις Κόττες. Έσπευσε τότε ο Καρατάσος με 2.000 άντρες και στρατοπέδευσε στη θέση «Παναγιά», αφήνοντας μια προφυλακή με τον Γάτσο απέναντι από τον Αλατά. Στη σύγκρουση της 14^ης Μαΐου οι Τούρκοι είχαν σοβαρές απώλειες, ένα τμήμα τους όμως αποβιβάστηκε και κυρίευσε το νησί. Δυο μέρες αργότερα ο Καρατάσος φτάνει στον Αλατά, επιτίθεται κατά των Τούρκων και τους αποδεκατίζει. Σώθηκαν 241 που κλείστηκαν στο μοναστήρι. Μετά από εξαήμερη απεγνωσμένη άμυνα αποφάσισαν  – με τη μεσολάβηση του καλόγερου Ι. Βλαστού και τη διαβεβαίωση του Καρατάσου ότι δεν θα τους χαλάσει – να παραδοθούν. Κάποιος όμως Τούρκος σκότωσε ένα από τα πρωτοπαλίκαρα του Καρατάσου, ο οποίος διέταξε τη γενική σφαγή των Τούρκων, εκτός από 6 αξιωματικούς που τους κράτησε ως ανταλλάξιμους. Με τον τρόπο αυτό εκκαθαρίστηκε ο Αλατάς από τους Τούρκους.

Μια πέτρινη σκάλα απέναντι από το καθολικό οδηγεί στις εγκαταστάσεις διαμονής των μοναχών, με τα κελιά και την αίθουσα εστίασης. Όλοι οι χώροι έχουν παλιά ξύλινα πατώματα και τζάκι, τα σημάδια όμως του χρόνου και της εγκατάλειψης είναι παντού ολοφάνερα.

Αφήνω την κυρά-Μένια να ασχολείται με τα ζωντανά της και ξεκινάω για μια μικρή γνωριμία με το νησί. Σε ελάχιστη απόσταση προς τα νότια του μοναστηριού βρίσκεται το πιο επίπεδο και με το χαμηλότερο υψόμετρο σημείο του νησιού. Πρόκειται στην ουσία για μια γλώσσα ξηράς που μοιάζει να παρεμβάλλεται σαν συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις δυο κορφούλες του νησιού, που ορθώνονται, η μία προς τα ΒΔ και η άλλη προς τα ΝΔ. Το πλάτος αυτής της λωρίδας ξηράς είναι μικρότερο των 100μ., έτσι που η οπτική επαφή είναι άμεση και με τις δύο θάλασσες που την περιβρέχουν. Στο κέντρο της δεσπόζει με τεράστια διάμετρο ένα καταπληκτικό αλώνι με το δάπεδό του στρωμένο με απόλυτα επίπεδες μεγάλες πλάκες. Δυστυχώς η περίτεχνη αυτή κατασκευή ισχύει μόνον για το μισό τμήμα του αλωνιού, αφού από το υπόλοιπο έχουν αφαιρεθεί όλες οι πλάκες.

Με μερικά βήματα φτάνω στο εξωτερικό τμήμα της γλώσσας, που είναι ανοιχτό στην αχανή επιφάνεια του Παγασητικού. Εδώ η ακτή είναι υπέροχη, απείρως ωραιότερη από την αντίστοιχη ανατολική, στο εσωτερικό του κόλπου. Τα νερά έχουν μια απίστευτη διαφάνεια και η θέα προς το μοναστήρι είναι εκπληκτική. Με την απόλυτη άπνοια και την φοβερή ζέστη που επικρατεί αυτό το απόγευμα του Μάη, η πρώτη μου σκέψη είναι να επωφεληθώ από τη δροσιά των θεϊκών αυτών νερών, γρήγορα όμως αποτάσσομαι τον πειρασμό και επιστρέφω στο καθήκον, που μου επιβάλλει να ανέβω αρχικά στην νοτιοδυτική κορφούλα του νησιού. Πεντέξι κουνελάκια – που ίσως είναι αγριοκούνελα ή μπορεί και ν’ ανήκουν στη φάρμα της κυρα-Μένιας – θεωρούν την παρουσία μου ενοχλητική και σπεύδουν με πηδήματα ν’ απομακρυνθούν πίσω από τους σχοίνους.

Η πορεία μου ως την κορυφή δεν διαρκεί παραπάνω από ένα πεντάλεπτο, μέσα από καλοσχηματισμένο μονοπάτι και ελαιόδεντρα, που μου φέρνε έντονα στο νου αντίστοιχη αξέχαστους περίπατους στο νησί του Τρίκερι. Το θέαμα από την κορυφή, που δεν ξεπερνάει τα 50 μέτρα σε υψόμετρο, είναι υπέροχο. Ο κόλπος της νοτιοδυτικής πλευράς – κάτω μου ακριβώς – είναι μια τεράστια αγκαλιά με υπέροχη αμμουδιά και νερά εξαιρετικής διαύγειας. Σε στρατηγικό σημείο πάνω από αυτή την ονειρεμένη ακτή ξεχωρίζει ο επιβλητικός όγκος της μονής, ενώ λίγο πιο πάνω προβάλλει ένα χαριτωμένο νησάκι, μόλις μερικές δεκάδες μέτρα από την ακτή.

Βρίσκω ένα μεγάλο ελαιόδεντρο με ωραία σκιά και αγκαλιάζω με το βλέμμα την απεραντοσύνη του Παγασητικού κι ένα μεγάλο μέρος από το ΒΔ τμήμα του νησιού. Για άλλη μια φορά καταφεύγω στα στοιχεία που είχε την ευγένεια να θέσει στη διάθεσή μου ο ερευνητής Κώστας Πατρίκος.

Το νησάκι λοιπόν του Αλατά βρίσκεται στον ΝΑ μυχό του Παγασητικού και απέχει 16,5 ναυτικά μίλια από το Βόλο. Το συνολικό μήκος του νησιού από την ΒΑ του άκρη ως τη ΝΔ φτάνει τα 2.400 μέτρα, ενώ το μέγιστο πλάτος είναι 600 και το υψόμετρο 61 μέτρα. Η συνολική του έκταση είναι γύρω στα 560 στρέμματα. Το σχήμα και η θέση του νησιού μπροστά από τον ευρύ όρμο «Βαλτούδι», επιδρούν σαν ένας τεράστιος φυσικός κυματοθραύστης που προστατεύει τον κόλπο από γαρμπήδες και μαΐστρους και του εξασφαλίζει μια διαρκή σχεδόν γαλήνη και νηνεμία.

Το παλιό του όνομα κατά τον αρχαιολόγο Αρβανιτόπουλο ήταν «Λως», ενώ ο Γεωργιάδης στο βιβλίο του «Θεσσαλία» το αναφέρει με την ονομασία «Τίσαι». «Καταντίκρυ της Ολιζώνος κείται εν τω πελασγικών κόλπων μικρόν αλλά χαριέστατον νησύδριον, όπερ έτι της μεσημβρίας αποκλείει ήρεμον και βαθύν λιμένα. Τούτο εκαλείτο παρά τοις αρχαίοις Τίσαι, (Σκυλ. Περικλ.). Η νήσον αύτη την σήμερον καλείται Αλατάς και εν’ αυτής υπάρχει μικρά τις μονή πριβαλλομένη υπό ελαιών και πορτοκαλέων».

Το όνομα Αλατάς είναι εν’ τούτοις το πιο γνωστό και πραγματικό όνομα του νησιού και προέρχεται από τις αλυκές που υπήρχαν στην απέναντι του νησιού στεριά, τοποθεσία που και σήμερα λέγεται Αλυκή. Αλατάς ως γνωστόν είναι αυτός που παρασκευάζει ή μαζεύει το αλάτι από τις αλυκές και επειδή ο εκμεταλλευόμενος τις αλυκές διέμενε στο νησί, όταν ήθελαν να τον συναντήσουν έλεγαν πάμε στον «Αλατά» και έτσι και το νησί πήρε το όνομα «Αλατάς».

Όσον αφορά το ιδιοκτησιακό του καθεστώς, παρά το γεγονός ότι χωροταξικά το νησάκι βρίσκεται στην αγκαλιά της Μηλίνας, εν τούτοις ανήκει εξ ολοκλήρου στην Κοινότητα Τρικέρων. Για το πώς περιήλθε στην ιδιοκτησία των Τρικεριωτών υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Κάποιοι λένε, ότι το παραχώρησε η Αργαλαστή ως αντάλλαγμα για τη βοήθεια που πρόσφεραν τα Τρικεριώτικα καράβια στους Αργαλαστιώτες, όταν οι ληστοπειρατές κούρσεψαν τα χωριά της Αργαλαστής. Άλλοι λένε, πως τα νησιά Πρασούδα και Αλατάς παραχωρήθηκαν στο Τρίκερι.από το μεγάλο ναυαρχείο των Τούρκων – τον Καπουδάν Πασά – επειδή το Τρίκερι ήταν κέντρο ναυτικό – .

Οι Δημητριείς το 1791 αναφέραν, ότι ο Αλατάς και η Πρασούδα ανήκουν στο Τρίκερι, ο δε Γ. Κωνσταντάς 47 χρόνια αργότερα επιβεβαιώνει, ότι ο Καπουδάν Πασάς παραχώρησε τον Αλατά στους Τρικεριώτες.

Τα τελευταία χρόνια υπήρξε από μεγάλους ομίλους επενδυτικό ενδιαφέρον για την τουριστική αξιοποίηση του νησιού. Αξιολογώντας τις διάφορες προτάσεις η Κοινότητα Τρικέρων προχώρησε στην ενοικίασή του για 50 χρόνια – και με δυνατότητα παράτασης για 15 ακόμη χρόνια – στον Κυπριακό Όμιλο «ΔΗ ΓΙΟΥΝΑΪΤΕΝΤ ΦΑΪΒ ΝΤΗΒΕΛΟΠΜΕΝΤ (ΕΛΛΑΣ) ΑΝΩΝΥΜΗ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Στόχος είναι η ήπια τουριστική ανάπτυξη με δημιουργία τριών παραδοσιακών οικισμών, που θα τηρούν τις πηλιορείτικες αρχιτεκτονικές προδιαγραφές. Η συνολική δυναμικότητα των οικισμών προβλέπεται να είναι 500 δωμάτια, ενώ θα εκτελεσθούν πολλά έργα ανάπλασης και έργα επισκευής της Μονής με την επίβλεψη της Εταιρείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Η εταιρεία επιπλέον έχει τη συμβατική υποχρέωση να προσλαμβάνει κατά προτεραιότητα προσωπικό από το Τρίκερι και την γύρω περιοχή. Τα έσοδα για την Κοινότητα Τρικέρων από την ενοικίαση του Αλατά θα ανέρχονται ετησίως περίπου στα 200 εκ. δραχμές, ενώ επιπλέον η Κοινότητα θα λαμβάνει και το 1% των ακαθαρίστων εσόδων.

Για την εκμίσθωση αυτή του Αλατά, όλοι οι τουριστικοί παράγοντες της περιοχής, τα επιμελητήρια και οι απλοί κάτοικοι, μιλούν για την επένδυση του αιώνα, αφού θα είναι της τάξης των 14 δις δραχμών και τα γενικότερα οφέλη για την περιοχή και τον νομό είναι προφανέστατα.

Πρόσφατα το Νομαρχιακό Συμβούλιο της Νομαρχίας Μαγνησίας ενέκρινε την Μελέτη Περιβαλλοντικών Όρων που υπέβαλε στο ΥΠΕΧΩΔΕ, προς έκδοση της κοινής Υπουργικής Απόφασης. Ήδη λοιπόν η επένδυση βρίσκεται στο τελικό στάδιο έκδοσης της αδείας από το ΥΠΕΧΩΔΕ, που θα υποβληθεί στην αρμόδια Πολεοδομία Βόλου για έναρξη των εργασιών. Ευχή όλων είναι να τηρηθούν επακριβώς οι όροι της σύμβασης, ώστε ο Αλατάς να παραμείνει αλώβητος και όμορφος και να  αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για όλη την περιοχή.