Πώς μπορείς να αποδώσεις έναν τόπο, που ξεχωρίζει στην ελληνική ύπαιθρο, καταξιωμένο ως ένα από τα κορυφαία ορεινά κατοικήματα;

Την απάντηση τη δίνει ο ίδιος ο τόπος με τη δυναμική του φυσιογνωμία. Ένα τέτοιος τόπος στο αρκαδικό μεταίχμιο με την τσακώνικη μαγιά είναι η Καστάνιτσα.

Ένα γνήσιο τσακώνικο χωριό με ολοπέτρινη  καρδιά, στην καρδιά του Πάρνωνα, ένα στολίδι στις πλαγιές του πανέμορφου αρκαδικού βουνού.

Πολύ νωρίς το πρωί που ο ήλιος χτυπάει τη δυτική πλαγιά του, φωτίζει συνάμα και την κορφή του λόφου, πάνω στον οποίο υψώνεται αγέρωχος ο πύργος του Καψάμπελη.

Η μαραζωμένη φύση ξαναγεννιέται εδώ, νωρίτερα από οπουδήποτε αλλού.

Ο Ταΰγετος, η Μάνη, η Τσακωνιά, ο Ευρώτας, η Λιμηρά, ο Μαλέας και το Ακροταίναρο, είναι ένα μικρό υπόδειγμα του γενικότερου μοραΐτικου τοπίου. Όλα τα καλά φορέματα των τόπων αυτών ράβονται επιτόπου με τη δαχτυλήθρα του καιρού και το βελονάκι των μύθων. Κι είναι σαν ένας βοτανικός παράδεισος, γεμάτος θυρεούς και μενίρ από δέντρα και βράχια.

Ο Πάρνωνας, ένα βουνό με τεράστιο βοτανικό πλούτο και χλιδάτους δασικούς υπόροφους, καλλιεργεί απ’ τους ανέμους μυριάδες ακροστόλια, που δεν είναι παρά βολβοί, κάλυκες και μίσχοι, αλλά και ρίζες, κορμοί και κόνδυλοι, συγκροτώντας έτσι μερικά από τα πιο πολύτιμα ανθεστήρια της μοραϊτικης γής.

Εδώ λοιπόν, στον Πάρνωνα κι ιδιαίτερα στην Καστάνιτσα, μα και στα γύρω Τσακωνοχώρια διαδραματίζεται μια ευλογημένη γιορτή που ραίνει τη γη με αφθονία μυρωδικών και πολύχρωμων ανθεμώνων.

Στα δυο ακρινά πόδια του Μοριά που αγκαλιάζουν τον Λακωνικό κόλπο, και χωρίζουν τον Ταΰγετο από τον Πάρνωνα υπερχειλίζει ο επίγειος σπαραγμός αναμοχλεύοντας χιλιάδες βοτάνια μέσα σε μια ασφυκτική μέγγενη χρωμάτων κι ευωδιών.

Ο Ταΰγετος είναι ένα βουνό πλούσιο σε αλκαλικά στοιχεία που γονιμοποιούν κι εμπλουτίζουν τη νέα εποχή πριν την ώρα της.

Δεν θα μπορούσε ο Πάρνωνας να μείνει έξω από το δίπολο του φυσικού συναγερμού.

Γι αυτό και τον  βάλαμε στόχο.

Αναγορεύοντας την περιοχή της Παρνώνειας Τσακωνιάς σε όραμα περιηγητικής μανίας, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα ταξίδι ανακάλυψης των ειδών.

Η Καστάνιτσα δεν είναι πέρασμα των περιηγητών. Είναι πέρα από όλα τ΄ άλλα οριακός στόχος, προορισμός μιας δαντελωτής κορδέλας βουνών, δασών και πολιτισμικών αγαθών. Είναι κι αποτελεί την αφετηρία των δραστηριοτήτων που καθορίζονται από τη συμπεριφορά της γης.

Ο Πάρνωνας δε φημίζεται μόνο για τα δάση και τους βοτανικούς του παράδεισους. Διαθέτει, ιδιαίτερα στην ανατολική του παρυφή, ένα απίστευτο πλέγμα βραχωδών ανάγλυφων, που το στιγματίζουν η άγρια τομή φαραγγιών, βαθιών κοιλάδων και ψηφίδων ενός αστείρευτου εργαστηρίου της φύσης.

Στην Καστάνιτσα βρεθήκαμε βράδυ. Το σκοτάδι, πηχτό κι ανάλγητο, δεν σου επιτρέπει να μετρήσεις τις λεπτομέρειες και τα προσόντα ενός τόπου μεγαλυνάριων εικόνων.

Αρχίζεις και κυκλοφορείς στις λότζες και τα στενάδια ενός μοναχότοπου που το φωτίζουν οι λαμπτήρες του μαγικού ρεαλισμού.

Καταλύουμε στον όμορφο ξενώνα της οικογένειας Αντωνίου και τρέχουμε να δειπνήσουμε στο μοναδικό ταβερνάκι του χωριού, στο οποίο κουτσοπίνουν πεντέξι – όλοι κι όλοι – ηρωικοί ξωμάχοι της Τσακωνίτικης ερημιάς.

Ο τόπος είναι άσφαλτος πυρήνας των ορεινών εξορμήσεων για όλους τους γεωφυσικούς στόχους και προορισμούς του Πάρνωνα.

Θα ξεκινήσουμε το πρωί, με την ευχή, επίνευση και συμβουλή των ντόπιων για ένα σαφάρι διαδρομών που θα μας αποκαλύψουν τη μοναδική ομορφιά του Τσακώνικου τοπίου.

Τα πρώτα βήματα θα γίνουν στο κεντρικό καλντερίμι του χωριού που διασχίζεται κατά το μήκος της ράχης ίσαμε τη βάση του επιβλητικού λόφου, όπου και ο πύργος του Καψάμπελη.

Στη διαδρομή αυτή δεν ξέρεις πού να απευθύνεις το βλέμμα σου. Τα παλιά αρχοντόσπιτα, λευκά, αλλά και μισοβαμμένα, στο χρώμα της μπλε κιμωλίας, υψώνονται εντυπωσιακά στα πρανή της ραχοκοκαλιάς, κι είναι σα να βαδίζουν μαζί σου έχοντας στο πλάι  τους και το καθένα τον δικό του γκρεμό.

Το καλντερίμι καλοφτιαγμένο, με πολλές στροφές περιδινίζεται στο στήθος του λόφου, αποκαλύπτοντας μια αιωρούμενη λουλουδόσκονη από lilium,cyclamen, primoula και άλλα πανέμορφα αγριολούλουδα. Στην κορυφή του λόφου η θέα τσακίζει κόκαλα. Η ανατολική κορυφογραμμή της Μεγάλης Τούρλας, με το φρέσκο χιονάκι του Μάρτη, πασπαλισμένη, προβάλλει μέσα σε έναν αναβρασμό σωρειτών που καλπάζουν στο τρύπιο σεντόνι του βουνού ανάμεσα σε αραιές συστάδες έλατων και βαθιές γυμνές χαράδρες, ενώ από όποια πλευρά και να κοιτάξεις, οι βαθιές κοιλάδες και τα φαράγγια που σχηματίζει η γεώπλακα του Πάρνωνα, σε καθηλώνουν για ώρα.

Επειδή όμως πρέπει να πάρουμε το μεγάλο δρόμο για τον Πραστό και το φαράγγι της Μαζιάς, θα εγκαταλείψουμε τη ναρκωτική θέα του Καψάμπελη και θα τραβήξουμε για το δάσος, ψηλά από το χωριό, από ‘που ξεκινά το ορειβατικό μονοπάτι για την παλιά πρωτεύουσα της Κυνουρίας.

Σε μια στροφή του δρόμου ορίζεται η καθαρή και οδοσημασμένη πορεία για τον Πραστό. Μέσα από τις δριμιές ευωδιές του Μάρτη, σημαδεύουμε τον χρωματιστό υπόροφο του δάσους, τα θαμνοτόπια και τις θεριές κορμοστασιές των καστανιών.

Είμαστε πάνω από τα χίλια μέτρα υψόμετρο, η θερμοκρασία χαμηλή αλλά καθόλου ενοχλητική θα μας περάσει από το σταυροδρόμι για τη Μονή Κοντολινάς και θα μας βγάλει στη βαθιά χαράδρα της Μαζιάς. Από κει θα τραβερσάρουμε την πλαγιά του Κουνιάλη και θ’ αντικρύσουμε από ψηλά την παλιά πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, τον Πραστό με τα πυργόσπιτα και τις δυο χωριστές γειτονιές που τις διασχίζει το ρέμα της Δισάς.

Θα ανακάμψουμε ως να βρούμε το φαράγγι της Μαζιάς που ήταν στα μισά της διαδρομής Καστάνιτσα – Πραστός. Από το σημείο εκείνο θα χρησιμοποιήσουμε όλες τις τεχνικές της καταρρίχησης για να φτάσουμε στη βάση του φαραγγιού, από όπου η πορεία θα είναι μαγική και κυρίως θα διανθίζεται από την ποικιλία των δώδεκα νερόμυλων που χτικιάζουν στα ριζά της κοίτης του.

Από την έξοδο του φαραγγιού στο δημόσιο δρόμο θα χρειαστεί να διανύσουμε δύο χιλιόμετρα ωσότου βρούμε την πινακίδα που οδηγεί στο εγκλειστούρι της μονής του Προδρόμου.

Χίλια μέτρα ανάβασης σε ομαλό χωματόδρομο ως να φανεί το εντυπωσιακό κουφάρι της παλιάς μονής.

Υπάρχει καινούργιο εκκλησάκι δίπλα από τα θεόρατα παλιά κελιά της ερημικής μονής.

Επιστρέφοντας θα χαράξουμε κι άλλη πορεία. Από την Καστάνιτσα θα πάρουμε το δρόμο για τη Σίταινα. Στη διαδρομή θα πέσουμε σε ένα ατέλειωτο κοπάδι γιδοκάτσικα που δε λένε ν’ αδειάσουνε το δρόμο.

Περνώντας από τον Άγιο Σώζοντα σε μια χαρακτηριστική καμπή θα αγναντέψουμε τη βαθιά κοιλάδα του φαραγγιού της Ζαρμπάνιτσας με τους καταρράκτες του Λούλουγκα ποταμού.

Φτάνοντας στη Σίταινα θα παρατηρήσουμε ότι από δω αρχίζει η πιο ορειβατική ανάβαση για τη Μεγάλη Τούρλα της κορυφής του Πάρνωνα (1.935 μέτρα)σε τέσσερις ώρες. Δεν έχουμε το χρόνο ν’ ακολουθήσουμε την πορεία αυτή που βγάζει στο Κρόνιον όρος.

Θα συνεχίσουμε για τον Πλάτανο και ό,τι προλάβουμε. Εκεί μας περιμένουν οι καταρράκτες της Λεπίδας, το γεφύρι του Σπήλιακα και το άλλο εγκλειστάρι του Αγίου Γεωργίου.

Θα προλάβουμε να κατέβουμε ως το ωραίο μονότοξο γεφύρι του Σπήλιακα, αλλά η διαδρομή για τον Άη-Γιώργη σκοντάφτει σε ανυπέρβλητες δυσκολίες αναρρίχησης κι η ώρα δεν μας παίρνει για τους καταρράκτες της Λεπίδας.

Θα τριγυρίσουμε τις όμορφες γειτονιές του Πλάτανου και θα καθίσουμε για ένα τσίπουρο στης Άννας τον ξενώνα, ο γιος της οποίας θα μας ξεναγήσει στις ιστορίες του ωραίου χωριού του.

Κοντά στο απόβραδο θα οργανώσουμε αποκαμωμένοι την επιστροφή στα εδάφη της Καστάνιτσας, όπου θα μας περιμένει μια έκπληξη. Ο γιατρός του χωριού (ενδοκρινολόγος) που παρεπιδημεί στο πατρικό του, ενόσω η γυναίκα του ζει κι εργάζεται στην Πάτρα και τα δυο του παιδιά είναι γιατροί στη Γενεύη ο ένας και στα Χανιά ο άλλος μας τρυπάει με τη βελόνα του μια ινσουλίνη. Κατευναστική ινσουλίνη, αφού μας ξεναγεί στο πλούσιο σπίτι του, με τα κειμήλια τριών γενιών κι άπειρες οικογενειακές φωτογραφίες.

Ο Γιωργής ζει στην Πάτρα αλλά το μυαλό και η καρδιά του είναι στην Καστάνιτσα.

Είναι εγγονός της πριγκίπισσας της Αιθιοπίας η οποία ήρθε στην Ελλάδα ύστερα από τις διώξεις και την τυφλή βία που γνώρισε από τους λεγεωνάριους του ιταλικού βασιλείου.

Ο γιατρός της Καστάνιτσας θα μας ανοίξει τη μεγάλη καρδιά του καθώς και το εντυπωσιακό πατρογονικό του σπίτι, για να μας μυήσει στις υπέροχες ιστορίες των ανθρώπων που πέρασαν από εδώ, στη διάρκεια των δεκαετιών του περασμένου και προπερασμένου αιώνα.

Ο εικόνες τα τιμαλφή και τα κειμήλια σε κάθε γωνιά και τοίχο του σπιτιού μαρτυράνε πλούτο κι ευαισθησία, καλλιτεχνικό κριτήριο και μια σπάνια καλλιέργεια του ψυχικού κόσμου των ανθρώπων που άφησαν το αποτύπωμά τους σε αυτό.

Κι ο Γιωργής, ο ενδοκρινολόγος της Πάτρας, με το αστείρευτο και πηγαίο του χιούμορ, το ανεπιτήδευτο χαμόγελο και την καλλιεργημένη του ευαισθησία θα μας κεράσει μαζί με τις αναμνήσεις του ντόπιο τσίπουρο, χουρμάδες από την Αιθιοπία και ένα ασυνήθιστο λόγο που δεν κρίνει μονάχα τα ένδον του ψυχικού του βίου αλλά και τα καθέκαστα της καθημερινής ζωής στην Καστάνιτσα του δυο χιλιάδες είκοσι τρία.