Στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο υπάρχει ένας φάρος ξεχωριστός, εγκατεστημένος από το 1880 στον Κάβο Σίδερο της Ανατολικής Κρήτης.
Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο γεγονός, ότι το κοινό έχει ελεύθερη πρόσβαση σε αυτόν μία και μοναδική μέρα το χρόνο.
Είναι η 4η Φεβρουαρίου, μέρα γιορτής του Αγίου Ισίδωρου το ξωκκλήσι του οποίου βρίσκεται στο ομώνυμο κάβο. Η Υπηρεσία Φάρων είχε την ευγενή καλοσύνη να μας χορηγήσει άδεια επίσκεψης στον φάρο, σε ημερομηνία ανεξάρτητη της γιορτής του Αγίου Ισιδώρου.

Στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο υπάρχει ένας φάρος ξεχωριστός, εγκατεστημένος από το 1880 στον Κάβο Σίδερο της Ανατολικής Κρήτης.
Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο γεγονός, ότι το κοινό έχει ελεύθερη πρόσβαση σε αυτόν μία και μοναδική μέρα το χρόνο.
Είναι η 4η Φεβρουαρίου, μέρα γιορτής του Αγίου Ισίδωρου το ξωκκλήσι του οποίου βρίσκεται στο ομώνυμο κάβο. Η Υπηρεσία Φάρων είχε την ευγενή καλοσύνη να μας χορηγήσει άδεια επίσκεψης στον φάρο, σε ημερομηνία ανεξάρτητη της γιορτής του Αγίου Ισιδώρου.
Προορισμός: Κάβο Σίδερο
Η τελευταία μέρα του χρόνου ξημερώνει στη Σητεία με καιρό αινιγματικό που από τα χαράματα ταλαντεύεται ανάμεσα σε βαρειά σύννεφα και ήλιο λαμπρό. Όλες οι προγνώσεις κάνουν λόγο για επικείμενη επιδείνωση του καιρού σε όλη την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, μηδέ της Κρήτης εξαιρουμένης. Μιας Κρήτης, που ήδη στα δυτικά, δέχεται μεγάλες ποσότητες νερού.
-Φοβάμαι πως δεν θα ‘χουμε καλό καιρό στο φάρο, λέει η Άννα, θα μας προλάβουν οι βροχές.
–Μην ανησυχείς. Ως τα μέρη μας, εδώ στην ανατολική άκρη της Κρήτης, μεσολαβούν πολλά και ψηλά βουνά, τα Λευκά Όρη, ο Ψηλορείτης και η Δίκτη. Θα σκοντάψουν πάνω τους και θα μεταλλαχθούν σε χιόνια οι βροχές.
–Ούτε εγώ πιστεύω πως θα έχουμε στο Κάβο Σίδερο βροχή, λέει ο Γιώργος. Είναι ένα από τα πιο άνυδρα σημεία της Κρήτης.
Δεν πάει πολλή ώρα που έχουμε συναντηθεί με τον Αρχικελευστή Γιώργο Μητσακάκη, Φαροφύλακα στον Κάβο Σίδερο και εντεταλμένο από την Υπηρεσία Φάρων να μας συνόδεψε ως το Φάρο.
Με προηγούμενη υπηρεσία σε απόμακρους φάρους, στο Καστελόριζο και στο Πρασονήσι Ρόδου ο Γιώργος, συνεχίζει τα τελευταία χρόνια τη θητεία του στο Κάβο Σίδερο. Αισιοδοξώντας ότι δεν θα μας προλάβουν οι βροχές ξεκινάμε για τον φάρο. Είναι μία σπουδαία διαδρομή, άλλοτε παράλληλα με την ακτογραμμή του όρμου της Σητείας και άλλοτε στα ημιορεινά ηπειρωτικά, μία διαδρομή που περνάει δίπλα από την ιστορική Μονή Τοπλού, το παγκοσμίως διάσημο Φοινικόδασος του Βάι και τα ερείπια της Αρχαίας Ιτάνου. Ήδη εισχωρούμε στην επικράτεια της Χερσονήσου της Ιτάνου, πολύ κοντά στον προορισμό μας, στο βορειοανατολικό άκρο της Κρήτης.
Κάβο Σίδερος. Παρελθόν και παρόν
Σύμφωνα με τα στοιχεία του αείμνηστου αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη, Κάβο Σίδερος ονομάζεται η περιοχή του βορειοανατολικότερου ακρωτηρίου της Επαρχίας Σητείας και, φυσικά, ολόκληρης της Κρήτης. Η ονομασία «Σίδερος» προέρχεται από συγκοπή της λέξης Ισίδωρος και οφείλεται στην ύπαρξη του ναού του Αγίου Ισιδώρου, στην άκρη της χερσονήσου. Η ύπαρξη του ναού αυτού είναι γνωστή από τις αρχές του 15ου αιώνα, όταν ο φλωρεντινός περιηγητής Buondelmonti επισκέφθηκε την περιοχή. Tο αρχαίο όνομα του ακρωτηρίου ήταν “Σαμώνιο» ή «Σαλμώνιο». Αργότερα, στους ενετικούς χάρτες της Κρήτης, με την ονομασία Σαλμώνιο αναφέρεται το ακρωτήριο στην ανατολική ακτή της Κρήτης κοντά στο Παλαιόκαστρο, νοτιότερα του Κάβου Σίδερου, γνωστό σήμερα ως «Κάβο Πλάκος» ή «Πλάκα».
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε, ότι η προνομιακή γεωγραφική θέση του Σαμώνιου ακρωτηρίου προκύπτει, διότι από το σημείο αυτό περνούσαν σημαντικοί ναυτικοί δρόμοι μεγάλων αποστάσεων σε μια εποχή, που οι άνεμοι και τα θαλάσσια ρεύματα καθόριζαν ακόμα σε μεγάλο βαθμό τη ναυσιπλοΐα. Ο Στράβωνας περιγράφει το ακρωτήριο Σαμώνιο ως «επί την Αίγυπτον νεύον και τας Ροδίους νήσους». Εννοούσε έτσι τους δύο ναυτικούς δρόμους που περνούσαν από εκεί, δηλαδή αυτόν από την Κάσο, Κάρπαθο και Ρόδο από τη μια μεριά και αυτόν για την Αίγυπτο από την άλλη. Ο πλους από το Σαμώνιο προς την Αίγυπτο διαρκούσε, σύμφωνα με τον Στράβωνα, τρεις ή τέσσερις ημέρες και νύκτες, αναφορά που δηλώνει, ότι ένας απευθείας ναυτικός δρόμος ένωνε το βορειοανατολικό άκρο της Κρήτης με την Αίγυπτο. Ο δρόμος αυτός ήταν σε χρήση κυρίως το καλοκαίρι, όταν φυσούν τα μελτέμια, με κατεύθυνση από βορρά προς νότο.
Μετά την αρχαία Ίτανο και τον όρμο της Ερημουπόλεως αφήνουμε πίσω μας τον ογκώδη κορμό της Χερσονήσου της Ιτάνου και ανηφορίζουμε ελαφρά στην ισχνότερη απόληξή της. Διασχίζουμε αρχικά το μακρόστενο Τραβούνι, αγναντεύουμε στ’ ανατολικά την «Ελάσα» (1) και ανοιχτά στα ΒΔ το σύμπλεγμα των Διονυσάδων νήσων. (2) Καθώς κατηφορίζουμε το Τραβούνι, γίνεται όλο και πιο ιδιόμορφο το τοπίο, εξελίσσεται σ’ έναν στενό λαιμό στεριάς. Είν’ ένας χαμηλός ισθμός, με πλάτος μικρότερο των 200 μέτρων, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στους δύο ορμίσκους της «Τέντας», με προσανατολισμό ανατολικό και δυτικό.
Στη συνέχεια παίρνουμε τις ανηφοριές σε άλλη μία μακρόστενη στεριά, το «Βερνεχόδι», αρκετά χαμηλότερο από το Τραβούνι. Το τοπίο είναι πάντα γυμνό, κατάσπαρτο από πέτρες. Η μόνη βλάστηση που ευδοκιμεί είναι χαμηλοί σχοίνοι, θυμάρι και αχινοπόδια. Λίγο πιο κάτω απλώνεται, με ήρεμα νερά, ο όρμος «Κυριαμάδι», με τις ομώνυμες ναυτικές εγκαταστάσεις. Δηλώνουμε τα στοιχεία και την ιδιότητά μας στον ευγενικό σκοπό της Πύλης, εισχωρούμε στην επιτηρούμενη περιοχή και ξεκινάμε τον καλό, ανηφορικό χωματόδρομο προς το φάρο. Μετά τους δύο διαδοχικούς στενούς ισθμούς βρισκόμαστε στον «Κεφάλα», που με υψόμετρο 209 μ., είναι η ψηλότερη στεριά του ακραίου τμήματος της χερσονήσου της Ιτάνου. Από αυτό το τελείως ερημικό τοπίο αγναντεύουμε για πρώτη φορά χαμηλότερα τον Φάρο Σίδερο, στον πιο μοναχικό και απόμακρο κάβο της Κρήτης. Στο βάθος του Α-ΒΑ ορίζοντα, πάνω από την ακύμαντη επιφάνεια της θάλασσας, αχνοφαίνονται τα περιγράμματα δύο Δωδεκανήσων, της Καρπάθου και της Κάσου.
-Στα τόσα χρόνια σπάνια έχω δει τον Κάβο Σίδερο με τέτοια μπουνάτσα, σχολιάζει ο Γιώργος. Σχεδόν πάντα το σημείο ανεμοδέρνεται από όλους τους καιρούς.
Ηρεμούμε, για μερικά λεπτά, έξω απ’ το αυτοκίνητο. Η Άννα φωτογραφίζει. Ο Γιώργος αγναντεύει το πέλαγος. Εγώ καρφώνω το βλέμμα μου στο φάρο, στο ξωκκλήσι του Αγίου Ισίδωρου, στον απόλυτα προστατευμένο ορμίσκο που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο φάρο και το ξωκκλήσι. Ύστερα αφήνω τη σκέψη μου να ξεστρατίσει από το παρόν, να μεταφερθεί μερικούς μήνες πριν. Τότε που αυτή η ίδια εικόνα, σε κάποια ιστοσελίδα, με είχε τόσο γοητεύσει, συγκινήσει και παρακινήσει, να οραματιστώ αυτό το ταξίδι στο πιο απόμακρο – από τη Θεσσαλονίκη – σημείο της Ελλάδας.
Κατηφορίζουμε με σκόπιμη βραδύτητα, για να παρατείνουμε την απόλαυση της μακρινής θέας μας προς τον φάρο. Έναν φάρο που, όσο τον πλησιάζουμε, τόσο περισσότερο κυριαρχεί στο οπτικό μας πεδίο με το, ούτως ή άλλως, επιβλητικό παράστημα του πύργου του, με ύψος 15 μέτρα πάνω από τη γη. Ανοιχτά στ’ ανατολικά, πίσω από τον φάρο, ξεχωρίζει στη βαθυγάλανη επιφάνεια της θάλασσας μία λευκή, μακρόστενη λωρίδα, με μήκος πολλών δεκάδων μέτρων.
-Ακόμα και με μπουνάτσα πάντα δημιουργείται γύρω της ένας κυματισμός, που προσδιορίζει ακριβώς τις διαστάσεις και τη θέση της, λέει ο Γιώργος. Είναι η ξέρα «Σμύνερα». Ονομάστηκε έτσι από το σχήμα της ,που μοιάζει με σμέρνα. Πάνω σ’ αυτή την ξέρα προσάραξε το 1989 και αργότερα βυθίστηκε το ferry boat «ΝΗΡΕΥΣ».(3)
Φάρος Σίδερος
και ξωκκλήσι Αγίου Ισίδωρου
Καθώς μειώνεται η απόστασή μας από τον φάρο, αποκαλύπτονται όλο και περισσότερες λεπτομέρειες από το βορειοανατολικότερο άκρο της Κρήτης. Διαγράφεται πια καθαρά το λευκό περίγραμμα του Αγίου Ισίδωρου, που εξέχει πάνω από τους σταχτόγκριζους, εχθρικούς βράχους της μυτερής απόληξης της ακτής. Μια άλλη αποκάλυψη μάς επιφυλάσσει η λιλιπούτεια υδάτινη επιφάνεια, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο ξωκκλήσι και στον φάρο. Αρχικά μοιάζει με γαλήνια λιμνούλα που κατά παράδοξο τρόπο, έχει δημιουργηθεί στην άκρη της παραλίας. Η λιμνούλα αυτή, ωστόσο, σταδιακά μεταμορφώνεται σ’ έναν μακρόστενο ορμίσκο, προφυλαγμένο σχεδόν απ’ όλους τους καιρούς. Η μοναδική επικοινωνία του με το πέλαγος είναι ένα στόμιο προς την κατεύθυνση του νοτιά, με πλάτος που δεν ξεπερνάει τα 100 μέτρα.
Πριν ασχοληθούμε με το φάρο, κατηφορίζουμε ελαφρά ως τον ορμίσκο, με την κυκλική αμμουδίτσα, τα ρηχά, διάφανα νερά και την κυκλική, βραχώδη παραλία, που την σκιάζουν μόνο μερικά ισχνά αρμυρίκια. Βαδίζουμε με προσοχή πάνω στο άγριο πετρώδες έδαφος γύρω από το ξωκκλήσι. Δίπλα του σώζεται ένα μικρό, ερειπωμένο κτίσμα με άτεχνη ξερολιθιά. Να και μια μακρόστενη λαξευτή μαρμαρόπετρα από προγενέστερη εποχή.
Ανατρέχοντας στα στοιχεία του Νίκου Παπαδάκη για το Κάβο Σίδερο (4) πληροφορούμαστε ότι έχουν εντοπιστεί διάφορες αρχαιότητες στην ευρύτερη περιοχή του ακρωτηρίου, στην άνυδρη και πετρώδη έκταση του άκρου του Κάβου. Στον μικρό όρμο είναι ορατό δομικό υλικό από σημαντικό κτίριο, του οποίου τα ερείπια βρίσκονται κατά το μεγαλύτερο μέρος μέσα στη θάλασσα, λίγα μέτρα από την αμμώδη παραλία του ορμίσκου. Στη θέση αυτή τοποθετείται ο ναός της Μινωΐδας ή Σαμωνίας Αθηνάς, του οποίου η ίδρυση ανάγεται στη μυθολογική αργοναυτική εκστρατεία. Ήταν τότε, που οι Αργοναύτες αναγκάστηκαν από την τρικυμία να προσορμιστούν στο Σαλμώνιο, αφού απέφυγαν με το τέχνασμα της Μήδειας τον φρουρό της Κρήτης γίγαντα Τάλω. Την ιστορία αυτή αναφέρει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος. (5)
Την ύπαρξη ναού της Σαμωνίας Αθηνάς στους ιστορικούς χρόνους πιστοποιούν δύο επιγραφές. Ο Άγγλος γεωγράφος ναύαρχος T.B. Spratt, ο οποίος επισκέφθηκε τον Κάβο Σίδερο στα μέσα του 19ου αιώνα, είδε τα ερείπια ενός μικρού τετραγώνου οικοδομήματος, του οποίου μεγάλο τμήμα βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα. Τα ερείπια αυτά είδε και ο Mariani, ο οποίος, από το είδος των μεταλλικών συνδέσμων των λίθων, τα χρονολογεί στον 4ο αιώνα π.Χ.
Μια νέα προσπάθεια για να αποκαλυφθούν και περιγραφούν καλύτερα τα ερείπια, καθώς και να αποτυπωθούν σχεδιαστικά, έγινε κατά τη διάρκεια θερινής περιόδου από τον Νίκο Παπαδάκη. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο αρχαιολόγος: «Το εγχείρημα υπήρξε δύσκολο γιατί η έρευνα στην άμμο συναντούσε τεράστιες δυσκολίες έως ότου εγκαταλείφθηκε, επειδή κάθε απόπειρα εκσκαφής συναντούσε το αναβλύζον θαλασσινό νερό, ενώ η έρευνα στη θάλασσα απαιτούσε τον εφοδιασμό του μικρού συνεργείου εργατών με ειδικό εξοπλισμό. Ερείπια στην αμμώδη παραλία δεν είναι ορατά ούτε και εντοπίστηκαν με τις εκσκαφές. Αντίθετα, μέσα στη θάλασσα, προς τις ακτές, σε μία έκταση περίπου 50 τ.μ. και σε βάθος 1 μέτρου, βρέθηκε διασκορπισμένο δομικό υλικό, δηλαδή τμήματα τοίχων από πελεκητούς λίθους μεγάλων διαστάσεων. Η σημαντικότερη αποκάλυψη ήταν ο εντοπισμός στο βυθό, δόμου από κατεργασμένους λίθους, με κατεύθυνση παράλληλη προς την ακτή, συνολικού μήκους 7,75 και πλάτους 0.45 μ. Ο δόμος αυτός είναι ο θεμέλιος και πατεί επάνω σε βράχο. Είναι φανερό από την κατεργασία των λίθων, τον όγκο και την ποιότητά τους, ότι πρόκειται για λείψανα σημαντικού δημόσιου οικοδομήματος, πιθανώς ναού. Στην ακτή μεταφέρθηκαν από το συνεργείο δώδεκα κατεργασμένοι λίθοι.από το διασκορπισμένο στο βυθό υλικό. Οι περισσότεροι έχουν πελεκηθεί με κοπέα από λιθοξόο. Το υλικό τους είναι σκληρός τιτανόλιθος, (6) ο οποίος έχει χρησιμοποιηθεί και στα δημόσια κτίρια της Ιτάνου. Το λατομείο εξόρυξης εντοπίστηκε στη Χερσόνησο του Κάβου, γνωστή σήμερα με το όνομα «Βερνεγάδι», στη θέση «Σώπατα» όπου, εκτός των λατομείων, υπάρχουν και βραχογραφίες, χαράγματα δηλαδή των αρχαίων πάνω σε βράχους».
Σχετικά με τον Άγιο Ισίδωρο, (7) ο Παπαδάκης αναφέρει ότι το 1985, ανασκαφική έρευνα πλησίον του σημερινού ναϋδρίου απεκάλυψε τα ερείπια εκκλησίας μήκους 12,80 μ. και πλάτους 5,20 μ. Η κεραμεική και τα νομίσματα σύνθεσαν τη διάρκεια ζωής αυτής της εκκλησίας από τα μέσα του 14ου ως τις αρχές του 17ου αιώνα, οπότε προφανώς καταστράφηκε από τις τουρκικές επιδρομές. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι αυτή ήταν η Ecclesia Sanati Ysidori, που αναφέρει ο φλωρεντινός περιηγητής Buondelmonti, όταν στις αρχές του 15ου αιώνα επισκέφτηκε την περιοχή. Ολοκληρώνοντας για τον Κάβο Σίδερο ο Παπαδάκης αναφέρει ότι «ο επισκέπτης του Κάβου Σίδερου μπορεί να θαυμάσει το γεμάτο άγρια ομορφιά τοπίο, αγναντεύοντας την απεραντοσύνη της θάλασσας, που την διακόπτει η μικρή νησίδα Ελάσσα στα Ν.Α. Μπορεί ακόμη να ξεκουραστεί στα κελιά δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Ισιδώρου η οποία, σύμφωνα με σκαλισμένη επιγραφή πάνω από την πόρτα, ανακαινίστηκε το 1947 από τον Γεννάδιο Χρυσουλάκη, ηγούμενο της Μονής Τοπλού, μετά από καταστροφές που προξενήθηκαν κατά τη Γερμανοϊταλική κατοχή».
Αφήνουμε τον Άγιο Ισίδωρο στη μοναξιά του και σε μερικά λεπτά ανηφορίζουμε στον Φάρο. Κτισμένος το 1880 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων, καταστράφηκε το 1941 από τους Γερμανούς και ξαναχτίστηκε το 1948. Το 1963-64 έγινε ριζική ανακατασκευή της συνολικής εγκατάστασης. Ευρύχωρο και σε καλή κατάσταση το φαρόσπιτο με 4 δωμάτια, κουζίνα και λουτρό, είναι σε θέση να εξασφαλίσει μία άνετη διαμονή. Εσωτερική περιστροφική σκάλα με 59 πέτρινα και 18 σιδερένια σκαλοπάτια μας οδηγεί ως το πάνω διάζωμα του κλωβού. Από εδώ ατενίζουμε τα πάντα: τον Άγιο Ισίδωρο με τον όρμο, τα ερημονήσια και τις ξέρες, την απεραντοσύνη του πελάγους ως την Κάρπαθο και την Κάσο. Που μόνον με καθαρή ατμόσφαιρα διαγράφονται τόσο ρεαλιστικά. Επιστρέφουμε στη … γη και καθόμαστε στο πεζουλάκι του φάρου στη σκιά του μεγάλου αρμυρικιού. Παραμονή Πρωτοχρονιάς, ώρα γλυκιά μεσημεριανή, με ευχάριστη θερμοκρασία και φιλτραρισμένο φως. Ένα ήρεμο νοτιαδάκι, που παίρνει σιγά-σιγά να δυναμώνει, φέρνει τα πρώτα σκιρτήματα στην επιφάνεια του νερού.
-Ώρα που είναι, λέω να σας καλωσορίσω στο Φάρο Σίδερο με μία ρακή, λέει ο Γιώργος. Εκτός και αν προτιμάτε καφεδάκι.
-Μπα, καλή είναι και η ρακή.
Για λίγο παύουμε να μιλάμε, αγναντεύουμε το πέλαγος. Τίποτε δεν ταράζει την απόλυτη ησυχία, δεν ακούγονται ούτε τα μικροκύματα που γλείφουν την αμμουδιά.
-Φαντάζομαι πως έχεις ζήσει αμέτρητες τέτοιες ώρες γαλήνης αλλά και μοναξιάς, λέω στον Γιώργο.
-Ναι, πιστεύω πως κάθε άνθρωπος έχει ,πού και πού, την ανάγκη να ζει μερικές τέτοιες μοναχικές στιγμές. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις θυμάμαι πάντα αυτό που μου έλεγε ο Γιάννης Θεοδωράκης, ένας εμβληματικός φαροφύλακας που έκανε πολλά χρόνια, τόσο στο Φάρο Σίδερο, όσο και σε πολλά άλλα φανάρια. «Καλή είναι η μοναξιά αλλά ταυτόχρονα και παγίδα, γιατί όταν τη συνηθίσεις την αγαπάς και σου λείπει όταν τη χάσεις»…
Παραπομπές
(1) Η νήσος Ελάσα ή Μορένα Λασιθίου έχει έκταση 1.746 στρέμματα και υψόμετρο 75 μ.
(2) Στις Διονυσάδες υπάγονται τρία νησιά: η Γυασσάδα ή Γιανισάδα, στο νότιο άκρο, με έκταση 2.098 στρέμματα, η Δραγονάρα ή Δραγονάδα, στο κέντρο, με 2.892 στρέμματα και η μικρότερη Παξιμάδα, στα βόρεια, με 311 στρέμματα.
(3) Το ferry boat «Νηρεύς», μετά τον παροπλισμό του ferry boat «Μιαούλης», το 1985, ναυτολογήθηκε από τους «Αγαπητούς» στην λεγόμενη «Γραμμή ζωής», που περνούσε από 36 λιμάνια Κυκλάδων και Δωδεκανήσων. Προσάραξε στην ξέρα «Σμύνερα» στις 29 Ιουλίου 1989.
(4) Χρονικά του Αρχαιολογικού Δελτίου, τόμος 38, Αθήνα 1989, σελ. 381 και 384.
(5) Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος (295 π.Χ. – 215 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας συγγραφέας, περισσότερο γνωστός για τα «Αργοναυτικά», ένα επικό ποίημα για τον Ιάσονα και τους Αργοναύτες.
(6) Είναι η εξαιρετικής αντοχής γκριζόμαυρη πέτρα η οποία, εκτός από τα κτίρια της Ιτάνου, έχει πιθανώς χρησιμοποιηθεί και σε άλλες γειτονικές κρητικές πόλεις.
(7) Ο Άγιος Ισίδωρος υπήρξε ναυτικός στον αυτοκρατορικό στόλο του 2ου αι. μ.Χ. με καταγωγή από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Όταν ο στόλος στάθμευε στη Χίο αποκαλύφθηκε ότι ήταν Χριστιανός. Κλήθηκε να αλλαξοπιστήσει, δεν ενέδωσε και αποκεφαλίστηκε το 250 μ.Χ. από το ναύαρχο Νουμέριο.