Ένα επιγραμματικό δημοσίευμα στον ημερήσιο τύπο είχε, πριν λίγο καιρό, διεγείρει την προσοχή μας.

Ακολούθησε μια τηλεφωνική επαφή και μια ευγενική πρόσκληση για ξενάγηση. Η επόμενη κίνησή μας ήταν να ταξιδέψουμε ως την Καλαμπάκα. Εκεί, στη σκιά των ιερών βράχων των Μετεώρων, γνωρίσαμε ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που ξεπερνούσε κάθε προσδοκία και φαντασία . Γιατί, απλά,  ήταν τελείως διαφορετικό από οτιδήποτε ανάλογο είχαμε συναντήσει  μέχρι τώρα.

Ένα επιβλητικό  μοντέρνο κτίριο ορθώνεται στο κέντρο της Καλαμπάκας. Η συνολική έκταση, στα τρία επίπεδά του, φτάνει τα 1000 τετραγωνικά. Μα και πολύ περισσότερα αν ήταν, πάλι θα έμοιαζαν λίγα, για να χωρέσουν την σημαντικότητα και τον πλούτο των εκθεμάτων.

Η κεντρική είσοδος ανοίγει και βρισκόμαστε στον μεγαλόπρεπο χώρο του ισογείου, με το πανύψηλο ταβάνι. Αρκεί μια και μόνη, συνολική ματιά. Αμέσως μετά αρχίζουνε τα θαύματα. Το Μουσείο Μανιταριών και Φυσικής Ιστορίας των Μετεώρων είναι έτοιμο να μας αποκαλύψει τα μυστικά του. Πολύτιμος ξεναγός στην πρωτόγνωρη περιήγησή μας, που κινείται στα όρια της πραγματικότητας και της φαντασίας, είναι ο Νίκος Πάλλας, ο οραματιστής, πρωτεργάτης και ένας από τους τρεις συνιδρυτές του Μουσείου.

Ξεκινάμε την συζήτησή μας με την τυπική ερώτηση: πώς προήλθε η αρχική ιδέα για την δημιουργία του Μουσείου.

Ένα αχνό χαμόγελο, με μια χροιά νοσταλγίας,  διαγράφεται στην φυσιογνωμία του Νίκου. Αμέσως μετά απαντάει.

Όταν γεννιέσαι μέσα στη φύση και οι γονείς σου έχουν ιδιαίτερη σχέση μαζί της, είναι λογικό να καλλιεργηθεί μία έντονη αγάπη για το περιβάλλον. Μία αγάπη που ασφαλώς δεν είναι προσχηματική. Είναι μία σχέση βιωματική και στηρίζεται σε δύσκολες καταστάσεις και εποχές, όπου η φύση προσέφερε και προσφέρει απλόχερα τους καρπούς της σε όλους. Χωρίς εξαιρέσεις.

Η ευαισθητοποίηση επομένως για το περιβάλλον και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, είναι βαθιά ριζωμένη μέσα μου. Ιδιαίτερα σήμερα, που η υποβάθμιση είναι συνεχής και οι καταστροφές ανυπολόγιστες, οφείλουμε όλοι να βάλουμε το δικό μας λιθαράκι στην αναστροφή και την κυριαρχία αντιλήψεων που εδραιώνουν την πεποίθηση για ένα περιβάλλον καθαρό και προστατευμένο.

Ακριβώς σ’αυτή την αντίληψη στηρίζεται η ιδέα αλλά και η λογική της δημιουργίας του Μουσείου. Αναδεικνύοντας, για παράδειγμα, τους κινδύνους ενός συγκεκριμένου είδους ζώου, αυτόματα ενισχύεις την ανάγκη προστασίας του. Ή παρουσιάζοντας τους κινδύνους που διατρέχει ένα οικοσύστημα από τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις, κεντρίζεις ταυτόχρονα το ενδιαφέρον για πρόληψη και αποκατάσταση.

Ταυτόχρονα, μέσα από το Μουσείο αναδεικνύουμε τη φυσική μας κληρονομιά, συμμετέχουμε σε έρευνες για το φυσικό περιβάλλον, παρέχουμε εκπαιδευτικά προγράμματα που ευαισθητοποιούν τους μαθητές και γενικά αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες που φέρνουν τον άνθρωπο σε επαφή με τη φύση και πιο κοντά στην κατανόηση της αλληλεξάρτησης που υπάρχει στο φυσικό περιβάλλον.

–Πόσο, όμως δύσκολο, πόσο χρονοβόρο, αλλά και πόσο δαπανηρό ήταν να εντοπισθούν, αρχικά και στη συνέχεια να αγοραστούν όλα τούτα τα σπάνια είδη του ζωικού βασιλείου;

-Ήταν μια πολύ δύσκολη προσπάθεια, η οποία διαρκεί πάνω από είκοσι πέντε χρόνια. Ήταν δε ακόμα πιο δύσκολη, από τη στιγμή που εγώ και οι συνεργάτες μου θέλαμε να δημιουργήσουμε μία συλλογή απόλυτα νόμιμη και το κάθε ζώο να έχει τα απαραίτητα έγγραφα. Ξέρετε, υπάρχει μια διεθνής Σύμβαση SITES, η οποία καθορίζει τους τρόπους διακίνησης των ζώων, προκειμένου αυτά να μην είναι αποτέλεσμα λαθροθηρίας και γενικά παράνομης κτήσης. Και είμαστε πραγματικά περήφανοι που όλα τα ζώα μας είναι νόμιμα και στη συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχονται από ζωολογικούς κήπους και εκτροφεία. Ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους και η συλλογή τους ήταν ιδιαίτερα δαπανηρή, όπως κι ο εντοπισμός τους. Γι’ αυτό και η δημιουργία αυτή είναι αποτέλεσμα δουλειάς τόσων πολλών χρόνων.

Βαδίζουμε αργά, σταματάμε κάθε λίγο μπροστά στις προθήκες, ακούμε τον Νίκο να μας αφηγείται απίστευτα και απίθανα περιστατικά ανίχνευσης και αγοράς σπανιώτατων ειδών από διεθνή πάρκα και συλλέκτες. Τα ποσά που δαπανήθηκαν, για τους μη γνωρίζοντες, μοιάζουν πολλές φορές υπερβολικά, εξωπραγματικά.

Μένουμε, συνεχώς, έκπληκτοι όχι μόνον από την εξωτική ομορφιά των σπάνιων πουλιών αλλά και από την απαράμιλλη ποιότητα της ταρίχευσής τους.

–Όλα αυτά τα χρόνια δώσαμε μεγάλη βαρύτητα τόσο στην νομιμότητα των εκθεμάτων όσο και στην ποιότητά τους. Γι’ αυτό και η συνεργασία μας ήταν με τους κορυφαίους ταριχευτές της Ευρώπης και της Ελλάδας. Αυτό, βεβαίως, σήμαινε και μεγαλύτερο κόστος. Κάποιες φορές το κόστος ταρίχευσης μπορούσε να φτάνει και τις 10.000 ευρώ! Όμως, το αποτέλεσμα είναι σήμερα η συλλογή μας να κατατάσσεται από τους ειδικούς στις δύο πρώτες βαθμίδες της εξαβάθμιας κλίμακας  Safari Works Taxidermy, κάτι που είναι πολύ σπάνιο σε μουσεία φυσικής ιστορίας. Στη βάση αυτή θεωρήσαμε ότι και η παρουσίασή τους θα έπρεπε να ήταν αντάξια της ποιότητάς τους. Έτσι, σε συνεργασία με Ευρωπαίους αλλά και Έλληνες καλλιτέχνες, δημιουργήσαμε τα Διοράματα, που μέσα εκεί εκτίθενται τα ζώα και αναπαριστούν ακριβώς το περιβάλλον που διαβιούν. Ήταν ένα στοίχημα που απ’ ό,τι φαίνεται το κερδίσαμε, αν κρίνουμε από τις θετικότατες αντιδράσεις των επισκεπτών. Νομίζω τελικά, ότι η εικόνα που αναδεικνύεται είναι μοναδική και από τις καλύτερες, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη.

-Ποιοι είναι όμως, οι επόμενοι στόχοι, οι προοπτικές του Μουσείου;

-Ένα οποιοδήποτε μουσείο δεν θα πρέπει να το χαρακτηρίζει η στασιμότητα. Βάλαμε δηλαδή τα εκθέματα και τελειώσαμε. Όχι! Ένα μουσείο, πρέπει να δημιουργεί γεγονότα! Να παίρνει πρωτοβουλίες! Να κεντρίζει το ενδιαφέρον μέσα από εκδηλώσεις, ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, διαδραστικές κινήσεις που ευαισθητοποιούν και εντάσσουν συνεχώς νέους ανθρώπους στην υπηρεσία προστασίας του περιβάλλοντος. Μόνο έτσι μπορεί το μουσείο να αποτελέσει σημείο αναφοράς για ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Μόνο έτσι δημιουργεί προστιθέμενη αξία για την περιοχή και όχι μόνο. Ήδη, χάρη στο Μουσείο, οι άλλοτε περαστικοί επισκέπτες των Μετεώρων, παρατείνουν τη διαμονή τους στην πόλη της Καλαμπάκας.

Θα μπορούσαμε να μιλάμε πολλή ώρα ακόμη για τον πλούτο, την σημαντικότητα, τον εκπληκτικό τρόπο παρουσίασης των εκθεμάτων. Ήδη όμως έρχεται η στιγμή να μεταφερθούμε στον πρώτο όροφο. Εδώ μας υποδέχεται μια άλλη συναρπαστική πτυχή του ελληνικού φυσικού περιβάλλοντος: ο πολύχρωμος, πολυποίκιλος και μυστηριώδης κόσμος των μανιταριών. Διαδοχικά αναπτύσσονται τέσσερις ενότητες, που αντιστοιχούν σε τέσσερα διαφορετικά δασικά οικοσυστήματα: δρυοδάσος, πευκοδάσος, δάσος οξυάς και ελατοδάσος. Είναι τόσο πιστή, τόσο αυθεντική η αναπαράσταση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και των μανιταριών, αυτών καθ’ αυτών, που έχουμε την ψευδαίσθηση, ότι βαδίζουμε κι οι ίδιοι μέσα στο δάσος, νιώθουμε σαν να μας αγγίζει η υγρασία της φύσης και η χαρακτηριστική μυρωδιά των μανιταριών.

Καθώς περιδιαβαίνουμε τις προθήκες,  αναγνωρίζουμε πάμπολλα είδη μανιταριών, από τα πιο γνωστά και κοινά, ως τα πιο σπάνια και εξωτικά. Αρκετά απ’ αυτά έχουμε συλλέξει στις κατά καιρούς περιηγήσεις μας και έχουμε –μαγειρεμένα με διάφορους τρόπους- απολαύσει.

–Δεν ξέρουμε τι να πρωτοθαυμάσουμε, λέει η Άννα στον Νίκο.

-Το Μουσείο Μανιταριών είναι σίγουρα κάτι ξεχωριστό για τα ελληνικά δεδομένα αλλά, τολμώ να πω, και για τα ευρωπαϊκά. Ο τρόπος στησίματος και παρουσίασης των μανιταριών στο φυσικό τους περιβάλλον, τα ίδια τα μανιτάρια που είναι γλυπτά και εξαιρετικής πιστότητας, μας καθιστούν πραγματικά περήφανους για το μοναδικό αυτό Μουσείο.

Όλη η εικόνα είναι εξαιρετική για ένα πολύ βασικό λόγο: ότι στηρίχθηκε στην απόλυτη γνώση ενός ανθρώπου, που η σχέση του με τα μανιτάρια έχει γίνει τρόπος ζωής. Και αυτός δεν είναι άλλος από τον Γιώργο Κωνσταντινίδη!

Πραγματικά δεν σας κρύβω ότι έχω εκπλαγεί με το εύρος των γνώσεων αυτού του ανθρώπου. Κάτι, βέβαια, που είναι ιδιαίτερα γνωστό σε όλους τους μανιταρόφιλους. Δεν παύουν, όμως, να μας εκπλήσσουν συνεχώς και ευχάριστα οι ιδέες και απόψεις του για τα μανιτάρια. Για άλλη μια φορά, τον ευχαριστώ δημόσια!

Η περιήγησή μας μπροστά στα μανιτάρια τελειώνει. Είναι η ιδανική στιγμή για ένα καφεδάκι στον συνεχόμενο χώρο Καφέ του Μουσείου. Που επιπλέον διαθέτει πωλητήριο, με υψηλής αισθητικής ποικίλα αναμνηστικά αλλά και μια μεγάλη γκάμα εξαιρετικής ποιότητας προϊόντων μανιταριών. Απολαμβάνουμε καφέ και συζήτηση με τον Νίκο. Εξίσου γοητευτική είναι η εικόνα των βράχων των Μετεώρων από την πανοραμική τζαμαρία του Μουσείου. Ένα σκηνικό, πραγματικό μοναδικό.

–Επιτρέψτε μου να προσθέσω κάτι τελευταίο, λέει ο Νίκος.

Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού σας, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που συνέβαλαν σε ένα άθλο: Το στήσιμο του Μουσείου μέσα σε τρεις μήνες! Απίστευτο, αλλά έτσι έγινε! Ευχαριστώ, λοιπόν, όλους τους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, δεκαοχτώ τον αριθμό, για την εξαιρετική δουλειά τους και όλα τα συνεργεία που έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Τέλος, οφείλω να ευχαριστήσω την κυρία Δήμου-Πασσιά Γιάννα και την κόρη της Λίλιαν Πασσιά που είχαν το συντονισμό της κατασκευής και της εσωτερικής διαμόρφωσης των χώρων του Μουσείου.