home Άρθρα Αρχαία Πέλιννα, η μυστική γοητεία του κάμπου
Αρχαία Πέλιννα, η μυστική γοητεία του κάμπου

Σε μια άκρη του Θεσσαλικού κάμπου, στις παρυφές ενός λόφου, ανάμεσα Τρίκαλα και Φαρκαδώνα, έξω από το χωριό Πετρόπορο, είναι κρυμμένη η αρχαία πόλη της Πέλιννας ή αλλιώς Πελλινναία, που τα τείχη της οχύρωσής της και τα σωζόμενα υπολείμματα της ακρόπολής της εντυπωσιάζουν.
Το μήκος της οχυρωμένης πόλης, το βάθος της περιτείχισης, οι πολλές πύλες και η θέση της αρχαίας αυτής πόλης προκαλούν την έκπληξη και γεννούν αίσθημα θαυμασμού και πρωτόγνωρης εμπειρίας, βαθιά μέσα στο ακύμαντο τοπίο της Θεσσαλικής λεκάνης.

Κείμενο: Κυριάκος Παπαγεωργίου
Φωτογραφίες: Άννα Καλαϊτζή
Αρχαία Πέλιννα, η μυστική γοητεία του κάμπου
Κατηγορίες: Μνημεία
Προορισμοί: ΘΕΣΣΑΛΙΑ, Τρίκαλα

Σε μια άκρη του Θεσσαλικού κάμπου, στις παρυφές ενός λόφου, ανάμεσα Τρίκαλα και Φαρκαδώνα, έξω από το χωριό Πετρόπορο, είναι κρυμμένη η αρχαία πόλη της Πέλιννας ή αλλιώς Πελλινναία, που τα τείχη της οχύρωσής της και τα σωζόμενα υπολείμματα της ακρόπολής της εντυπωσιάζουν. Το μήκος της οχυρωμένης πόλης, το βάθος της περιτείχισης, οι πολλές πύλες και η θέση της αρχαίας αυτής πόλης προκαλούν την έκπληξη και γεννούν αίσθημα θαυμασμού και πρωτόγνωρης εμπειρίας, βαθιά μέσα στο ακύμαντο τοπίο της Θεσσαλικής λεκάνης.

Περνώντας τον εθνικό δρόμο Λάρισας – Τρικάλων, πάντα με τραβούσε μια λιτή πινακίδα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που δήλωνε την παρουσία ενός αρχαίου οικισμού, 16 περίπου χιλιόμετρα πριν από τα Τρίκαλα, το ακριβές όνομα του οποίου όμως ποτέ δεν μπόρεσα να αποστηθίσω ή να θυμηθώ.

Πέλιννα ή Πελινναία, είναι ένα όνομα λιγάκι δύσκολο για να αφομοιωθεί και να γίνει κτήμα με την πρώτη, αφού από κανέναν σχεδόν δεν ακούς αυτή τη λέξη μα κι ούτε κανένας ξέρει να σου την πει σωστά.

Για  χρόνια περνούσα μπροστά από την πινακίδα και δεν μπορούσα να εντοπίσω πού και ποια είναι αυτή η πόλη με το παραπάνω όνομα.

Ώσπου μια μέρα δέχτηκα ένα ερώτημα για ν’ απαντήσω αν την ξέρω και πού βρίσκεται αυτή η πόλη.

Περιττό να πω ότι μπερδεύτηκα, αφού υπέθεσα, αρχικά, ότι μου ζητούσαν πληροφορίες για την Πελλήνη της Κορινθίας κι έπειτα για το βουνό Πεληναίο της Χίου.

Βάλθηκα, ωστόσο, να ψάχνω τα κιτάπια της δικτύωσης, από όπου έμαθα για το Πελινναίον ή την Πέλιννα, έναν άσημο αρχαιολογικό χώρο, κάπου στον δρόμο των Τρικάλων.

Όταν ξεκινούσα να τον εντοπίσω, κι επειδή θεώρησα ότι είναι εύκολο να τον πλησιάσω και δε χρειαζόμουν πολύ χρόνο, έπαθα τη νίλα μου, μια και το Πελινναίο καλά κρατεί τα μυστικά του κι από μια μεριά, καλά κάνει, για να διατηρεί την παρθενικότητα του μνημείου και του περιβάλλοντος.

Όσο η αρχαία πόλη δεν είναι στον κάμπο, άλλο τόσο δεν είναι μακριά απ’ αυτόν. Έπειτα, η σήμανση για τον εντοπισμό της είναι όχι μόνο πλημμελής, αλλά και παραπλανητική.

Αλλά ας πούμε πρώτα τι είναι αυτή η πόλη και ποια ιστορία την ακολουθεί, ενώ δεν βρίσκεται σε καμιά κορυφή ή σε αυχένα λόφου, βουνού ή πυραμίδας.

 

Η Πέλιννα ή Πελινναίον ήταν πόλη της Εστιαιώτιδος, στην αριστερή όχθη του Πηνειού ποταμού, στη δυτική Θεσσαλία, ανάμεσα στην Τρίκκη και τη Φαρκαδόνα. Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, την πόλη ίδρυσε ο Πέλιννος, γιος του Οιχαλέα από τον Εύρυτο. Είναι αξιοσημείωτο πως η πρώτη αναφορά στην Πέλιννα γίνεται από τον Πίνδαρο, που την αναφέρει ως πατρίδα του Ιπποκλή.

Οι αρχαίες μαρτυρίες αλλά και τα αρχιτεκτονικά λείψανα προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή αυτής της πόλης, κυρίως κατά τον τέταρτο προχριστιανικό αιώνα. Η Πέλιννα φέρεται να ακολούθησε κατά τον ίδιο αιώνα πολιτική αντίθετη στις Φέρες, ενώ η Τρίκκη και η Φαρκαδόνα ήταν σύμμαχες των Φερών.

Το 357 π.Χ. ο Φίλιππος της Μακεδονίας απελευθέρωσε τις Θεσσαλικές πόλεις από τη δυναστεία των Φερών και ενίσχυσε την περιτείχιση του Πελινναίου τείχους εγκαθιστώντας μάλιστα και μακεδονική φρουρά για την προστασία της.

Η θέση της αρχαίας Πέλιννας, όπως θα τη δούμε αναλυτικά παρακάτω, έχει τεράστια στρατηγική σημασία, αφού ελέγχει την οδό από την Τρίκκη προς τη Λάρισα και ειδικότερα τη στενωπό εκείνη ανάμεσα στον Ληθαίο και τον Πηνειό, καθώς και τις νότιες υπώρειες των Αντιχασίων. Σε αυτήν ακριβώς την περιοχή της συμβολής των δυο ποταμών, υπήρχε από την αρχαιότητα ένα μεγάλο έλος.

Σύμφωνα με τον Αρριανό, από την πόλη της Πέλιννας πέρασε και ο Μέγας Αλέξανδρος το 335 π.Χ. στην κάθοδό του εναντίον των Θηβαίων. Οι κάτοικοι της Πέλιννας ακολούθησαν του Μακεδόνες σε όλες τους τις επιχειρήσεις μέχρι το 191, όταν η πόλη καταλήφθηκε από τους Αθαμάνες. Από κει και μετά η Πέλιννα, όπως και οι άλλες ελληνικές πόλεις, έγινε τμήμα της ρωμαϊκής επαρχίας.

Στους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζεται με το όνομα Γαρδίκι, ως επισκοπική έδρα, με αποτέλεσμα, σήμερα, πολλά αρχαία λείψανα και ερείπια της πόλης να μπερδεύονται με αυτά της βυζαντινής εποχής

 

Είχε την τύχη λοιπόν η πόλη της Πέλιννας να διατηρήσει σε αξιόλογη κατάσταση την οχύρωσή της.

Ένα απόγεμα του φετινού Ιούνη πήρα την απόφαση να αναζητήσω τη θέση και τα ερείπια της θεσσαλικής πόλης. Ξεκινώντας από τον Βόλο, και ακολουθώντας το δρόμο Λάρισας – Τρικάλων, έφτασα σε μια ώρα ακριβώς στη διασταύρωση με το Πετρόπορο, 16 χιλιόμετρα πριν από τα Τρίκαλα.

Βγαίνοντας από τον άξονα βρέθηκα σε μια διασταύρωση που δεν υπήρχε καμία πινακίδα και σχετική ένδειξη για την αρχαία πόλη. Πήρα τη δεξιά κατεύθυνση, έτσι όπως μου έδειχνε η εμπειρία μου, καθώς αριστερά απλώνονταν ο απέραντος κάμπος, ενώ από δεξιά αναπτύσσονταν οι βραχώδεις κλιτύες των Αντιχασίων. Πιθανολογώντας λοιπόν ότι η αρχαία πόλη λογικά θα ήταν προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά σε εκατό μέτρα μετά την πρώτη διασταύρωση, και καθώς απέναντί μου είχα το πρώτο βράχινο τείχος του βουνού, βρέθηκα σε άλλη μια, της οποίας ο ένας κλάδος οδηγούσε δεξιά, κατά μήκος ενός ελώδους χειμάρρου, ενώ ο άλλος συνέκλινε προς τα αριστερά με κατεύθυνση τον κάμπο. Προτίμησα τον δεξιό κλάδο, ο οποίος, ύστερα από μικρή γραφική διαδρομή και παράλληλα με το γραφικό έλος της ρεματιάς, με έφερε ως ένα τεράστιο νταμάρι. Σε όλη αυτή τη διαδρομή έψαχνα με το μάτι την πιθανότητα εμφάνισης των ερειπίων της αρχαίας πόλης.

Απογοητευμένος, επέστρεψα στην αρχική διασταύρωση και πήρα τον άλλο κλάδο που οδηγούσε στο ανοιχτό μέτωπο του κάμπου.

Πινακίδα καμιά. Διένυσα μιαν ευθεία απόσταση ενάμιση χιλιομέτρου και σταμάτησα εκεί όπου υπάρχει μια εγκατάσταση μεταχειρισμένων αυτοκινήτων.

Πρέπει όμως στο σημείο αυτό να επισημάνω ότι στη διαδρομή αυτή είδα μια πινακίδα που έδειχνε απότομη στροφή δεξιά κι έγραφε μόνο προς τον Ι.Ν Αγ. Παρασκευής.

Στο συνεργείο μου είπαν ότι έπρεπε να γυρίσω πίσω και να πάρω το δρομάκι για την Αγία Παρασκευή, στο τέρμα του οποίου υπήρχε ο ζητούμενος αρχαιολογικός χώρος.

Ακολούθησα τις συμβουλές τους, πήρα το δρομάκι για την Αγία Παρασκευή, σε έναν λόφο διακρίνονταν καθαρά το ξωκλήσι,  και ύστερα από 1.400 μέτρα έφτασα μπροστά στην είσοδο του φραγμένου αρχαιολογικού χώρου.

Η πόρτα ήταν ανοιχτή και πέρασα, με αρκετές επιφυλάξεις, οι οποίες είχαν να κάνουν με το ανάγλυφο του τοπίου, το οποίο δεν προϊδεάζει τον περιηγητή ότι πρόκειται για αρχαία πόλη από το ύψος της οποίας παρατηρεί κανείς και ελέγχει τα περάσματα του κάμπου.

Διέσχισα πεζή ένα μεγάλο μέρος του ομαλού επίπεδου της αρχαιολογικής ζώνης, ώσπου το μάτι μου συνέλαβε την εικόνα, ψηλά στον λόφο, ενός πελώριου τείχους.

Δε γύρισα πίσω για ν’ ανέβω ως τον λόφο, μα υποψιασμένος προχώρησα ως εκεί που φαινόταν ένα ρέμα. Από μακριά διαπίστωσα την ύπαρξη ενός ανώμαλου πέτρινου τειχίου, το οποίο κατηφόριζε ως την αρχή των καλλιεργημένων χωραφιών. Προχωρώντας κι άλλο, είδα πλέον καθαρά την τομή ενός τειχίου, το οποίο από την έξω πλευρά, αυτή που δε φαινόταν ακόμη, είχε ανασκαφεί, σε μεγάλο βάθος κι αποκάλυπτε την ισχυρή και δρομαία οχύρωση της αρχαίας πόλης.

Αυτό ήταν! Πήδησα από τους πρώτους κυβόλιθους στην έξω μεριά και διέσχισα ένα φαρδύ χαντάκι που ακολουθούσε την εντυπωσιακή οχύρωση της Πέλιννας προς βορρά.

Δυο πράγματα υποκινούν το θαυμαστικό ενδιαφέρον της οχύρωσης αυτής. Το πρώτο: H θαυμάσια, δυνατή και καλοχτισμένη δομή των κυκλώπειων μεγαλίθων, και δεύτερο, η ύπαρξη πολλών πυλών και πύργων κατά μήκος της δυτικής αυτής πλευράς του τειχίου, οι οποίοι είναι εξαιρετικά δομημένοι, με το σύστημα του ισοδομικού τρόπου κατασκευής, σε αντίθεση με το τείχος της ακρόπολης στην κορυφή του λόφου, που είναι χτισμένος με το σύστημα του πολυγωνικού τρόπου.

Έκαμα έτσι περίπου μισή ώρα τρέχοντας κατά μήκος της δυτικής οχύρωσης, μέχρι που έφτασα στις παρυφές του λόφου, από όπου ανηφορικό μονοπάτι στην αρχή και αρχαία σκαλοπάτια κατόπι, με έφεραν στην κορυφή του βραχώδους λόφου, όπου αντίκρισα το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής.

Εδώ υπάρχει ογκώδης οχύρωση πολυγωνικής κατασκευής, η οποία σηματοδοτεί την αρχή προφανώς της τεράστιας κυκλικής περιοχής της αρχαίας πόλης.

Κάτω από το ακροπόλισμα αυτό συνεχίζει το οχυρωμένο τείχος, σε ερειπωμένη κατάσταση, ενώ λίγο πιο κάτω ορθώνεται ένα νεότερο τειχίο, το οποίο πρέπει να ανήκει σε άλλη εποχή, παραπέμποντας σε βυζαντινή ή μεσαιωνική σύμφωνα με τη μέθοδο κατασκευής.

Επιστρέφοντας στο επίπεδο της κορυφής κάνω έναν ολοκληρωμένο γύρο του κορυφαίου πλατό παρατηρώντας τη γύρω φυσική περιβολή του τοπίου.

Διαπιστώνονται δε τα παρακάτω:

Aπό ανατολικά, κόβει το επίπεδο της κορυφής μια κάθετη βράχινη  λεπίδα, η οποία αποτελεί φυσικό ανάχωμα προστασίας της αρχαίας πόλης. Το βράχινο αυτό φυσικό τειχίο ακολουθεί μια καμπύλη τροχιά και σταματά σε ένα απότομο ασβεστολιθικό ανάλημμα, αδιαπέραστο, στο βάθος του οποίου είναι διαμορφωμένη μια μικρή κατάφυτη κοιλάδα, με μικρή δεξαμενή νερού (γκιόλα).

Η πόλη δηλαδή από βόρεια και ανατολικά είχε τη φυσική υποστήριξη των κάθετων βράχων που την έκαναν απροσπέλαστη  για οποιονδήποτε ήθελε να την προσεγγίσει.

Η περιήγησή μου θα τελειώσει, αφού πάρω το δρομάκι που έχουν ανοίξει για το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής οι Πετροποριώτες, και το οποίο απέχει από τη βάση του αρχαιολογικού χώρου συνολικά εξακόσια περίπου μέτρα.

Η αρχαία Πέλιννα ή Πελινναίον βρίσκεται στο απυρόβλητο των περαστικών βλεμμάτων, αποτελεί ένα πρώτης τάξης αρχαιολογικό περίπατο, που σε καμία περίπτωση δεν προϊδεάζει για την πλούσια γκάμα των λειψάνων, των τειχίων και της οχύρωσης που περιβάλλει και συγκροτεί το αρχαίο πόλισμα.

Ωστόσο, λίγα είναι τα αρχιτεκτονικά λείψανα που έχουν διασωθεί κι αυτό οφείλεται στη συνεχή καλλιέργεια της γης μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, που κατέστρεψε τα αρχαία ερείπια, πολλά από τα οποία δεν παύουν να φανερώνουν την ύπαρξη μιας πόλης ανθηρής και οικονομικά ισχυρής κι ευημερούσας.

Λυπηρή διαπίστωση η απουσία πινακίδων εκ μέρους των επίσημων αρχών, αλλά και των τοπικών αρμοδίων, που θέλουν να δείχνουν τον αρχαίο λόφο, ως αφιερωμένο στην Αγία Παρασκευή και καθόλου στην πόλη που άκμασε εκεί πριν από 24 αιώνες…

Κρίμα για την αρχαία Πέλιννα…

back-button
next-button
arxaia-pelinna arxaia-pelinna_1 arxaia-pelinna_2-scaled arxaia-pelinna_3 arxaia-pelinna_4 arxaia-pelinna_5 arxaia-pelinna_6 arxaia-pelinna_7 arxaia-pelinna_8-scaled arxaia-pelinna_9 arxaia-pelinna_10 arxaia-pelinna_11 arxaia-pelinna_12
Οι Εκδρομές μας
back-button
next-button
Διάσχιση στο Στρατονικό Όρος
23/02/2025-23/02/2025
Μια χειμωνιάτικη διάσχιση στο γοητευτικό Στρατoνικό Όρος το οποίο, αν και δεν είναι ούτε τόσο ψηλό (η κορυφή στα 850μ) ούτε τόσο γνωστό στην ορειβατική κοινότητα, κρύβει μέσα του άπειρες ομορφιές. ...
Το Δελφικό Τοπίο και το Στοιχειό της Χάρμαινας
01/03/2025-03/03/2025
Ο Δίας άφησε δύο αετούς, έναν προς την Ανατολή και έναν προς τη Δύση κι αυτοί συναντήθηκαν στους Δελφούς, κάνοντάς τους το κέντρο του κόσμου. Στο μνημείο αυτό της παγκόσμιας κληρονομιάς θα βρεθούμε...
Παλάτι Αιγών & Ελατοχώρι
16/03/2025-16/03/2025
Όταν η φύση “ντύνεται” στα καλύτερά της, στον κάμπο της Ημαθίας οι ανθισμένες ροδακινιές μεθούν τις αισθήσεις μας με τα χρώματα και τ’ αρώματά τους. Και λίγο πιο πάνω το «Βασίλειον» των Αιγών, τ...
Μπέλλες & Λίμνη Δοϊράνη
30/03/2025-30/03/2025
Μια εκδρομή στις κρυμμένες ομορφιές, αλλά και στην γεμάτη ιστορία, περιοχή των συνόρων. Ο εντυπωσιακός καταρράκτης των Μουριών, ύψους 18 μέτρων, είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό, σε ένα κατάφυτο δασ...
Ρέμα Αγίας Κόρης Ολύμπου & Παναγία Κονταριώτισσα
13/04/2025-13/04/2025
Μια ανοιξιάτικη υπέροχη κυκλική διαδρομή στους πρόποδες του Ολύμπου, μέσα σε πυκνό δάσος με καταρράκτες και βάθρες, στο ρέμα της Αγίας Κόρης, κι ένα βυζαντινό μνημείο, το αρχαιότερο της Πιερίας,  η...
Πάσχα στη Νάξο
17/04/2025-21/04/2025
«Αν ο παράδεισος ήταν στη γη, τότε θα ήταν εδώ» όπως χαρακτήρισε το νησί ο Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο του Αναφορά στον Γκρέκο.   Όλος ο κόσμος σ’ ένα νησί... Η Νάξος η πανέμορφη, με το...
Σαλπάρουμε για ένα ονειρικό ταξίδι στις Σποράδες με τον «IOLKO»
14/06/2025-21/06/2025
Το καλοκαίρι θέλει ανεμελιά, χαλάρωση, ελευθερία, βουτιές σε ερημικές παραλίες, αεράκι και αλμύρα, ξάπλες κάτω από τον έναστρο ουρανό, και καλή παρέα.   Για όλους εμάς που λατρεύουμε τη ...
Από την κοσμοπολίτικη Σαντορίνη στη γαλήνια Ανάφη
23/06/2025-30/06/2025
Τι να πρωτοπεί κάποιος για έναν τόπο που δίκαια θεωρείται από τα συναρπαστικότερα και πιο πολυφωτογραφημένα τοπία της υδρογείου;  Έναν τόπο που η κάθε στιγμή είναι πολύτιμη για την όραση και τον νο...
Αστυπάλαια, η πεταλούδα του Αιγαίου
08/07/2025-15/07/2025
Η πεταλούδα του Αιγαίου, η Αστυπάλαια, ένα από τα πιο όμορφα νησιά των Δωδεκανήσων, θα μας ενθουσιάσει με την εντυπωσιακή Χώρα της, τις μαγικές παραλίες, αλλά και τον ιδιαίτερο γαστρονομικό πλούτο ...
Ρόδος & Καστελλόριζο
12/09/2025-19/09/2025
Ένα ταξίδι μοναδικό στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας.   Στη Ρόδο, το νησί των ιπποτών, θα βρεθούμε και θα ταξιδέψουμε σε άλλες εποχές όταν, περνώντας τη μεσαιωνική πύλη της Παλιάς Πόλη...
Close Καλάθι Αγορών
Close
Close
Categories
Newsletter

Newsletter

Κάνε εγγραφή για να λαμβάνεις τα προγράμματα των εκδρομών μας και δωρεάν τα άρθρα μας για νέους προορισμούς.

Please wait...

Σας ευχαριστούμε για την εγγραφή!