Φέρνω στο νου τα ταξίδια μου στη Θράκη τις τελευταίες δεκαετίες. Αναρωτιέμαι, γιατί τόσα χρόνια δεν έστρεψα το βλέμμα μου – ερευνητικά – ούτε μια φορά προς την κατεύθυνση του Παπίκιου. Ίσως γιατί η παρουσία του ήταν πολύ διακριτική για να παρακινεί την προσοχή μου. Παρέμεινε λοιπόν το Παπίκιο ένας ανώνυμος ορεινός όγκος, τμήμα της μεγάλης οροσειράς της Ροδόπης.

Ωστόσο ξαφνικά το Παπίκιο βγήκε απ’ την αφάνεια, βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής μου. Αιτία δεν ήταν μόνον οι περιγραφές κάποιων ορειβατικών του διαδρομών. Άλλωστε, παραπλήσιες περιγραφές υπάρχουν διαθέσιμες για όλα σχεδόν τα ελληνικά βουνά.  Ήταν μια άλλη, πολύ σπάνια, ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου βουνού: το βυζαντινό του παρελθόν, όπως διατηρήθηκε ως τις μέρες μας με τα ερειπωμένα και διάσπαρτα, σε διάφορα σημεία βυζαντινά μοναστηριακά συγκροτήματα. Το δεύτερο τούτο χαρακτηριστικό του Παπίκιου πρόβαλε ξαφνικά ως το γοητευτικότερο “κινούν αίτιον“, για να επισκεφθούμε το βουνό. Αυτό που ήταν αδύνατον όμως να φανταστούμε, ωστόσο, ήταν το απίστευτο φυσικό κάλλος αλλά και η δυσανάλογα μεγάλη προσπάθεια που απαιτήθηκε για να δαμάσουμε τον – φαινομενικά – προσιτό και χαμηλό ορεινό όγκο του Παπίκιου.

Κομοτηνή. Πριν την ανάβαση

Μεσημεράκι στον “Καφενέ” του Γιώργου Πετροσιάν, Προέδρου του ΕΟΣ Κομοτηνής. Σερβίρει ο Γιώργος στο παραδοσιακό μπρούτζινο μπρίκι το καφεδάκι. Καθόμαστε στο ηλιόλουστο πεζοδρόμιο, η θερμοκρασία στις 7 του Νοέμβρη είναι ανοιξιάτικη.

Στην περιοχή της παλιάς αγοράς, της Κομοτηνής στην οδό Μπακάλμπαση, το καφενεδάκι. Είναι στρωμένος με κυβόλιθους ο δρόμος, όπως κι οι διπλανοί. Χαμηλά σπίτια και μαγαζιά, χαλκοματάδικα και καφεκοπτεία, ονόματα χριστιανικά και μουσουλμανικά, μπουγάτσες, στραγαλάδικα και ζαχαροπλαστεία με ανατολίτικα σοροπιαστά, μυρωδιές ανάκατες, αγγίζουν ευχάριστα τα ρουθούνια. Διάχυτη ένα γύρω μια αύρα ανατολής, άλλης εποχής.

Με μισόκλειστα τα μάτια χαλαρώνουμε στον ήλιο, στην ηρεμία της γειτονιάς. Το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα της Πυροσβεστικής εμποδίζει να φτάσουν οι θόρυβοι του κεντρικού δρόμου ως εδώ. Απομεσήμερο πια και, πριν ναρκωθούμε από την ραθυμία του “Καφενέ”, ξεκινάμε για μια πρώτη επαφή με τα υψώματα του Παπίκιου. Ενός βουνού με δύσκολους δασικούς δρόμους αλλά και με χρώματα λαμπρά, που μας χαρίζει μερικές εικόνες εκπληκτικές πριν από την ώρα του υπέροχου δειλινού.

Υποδεχόμαστε τη νύχτα στο θαυμάσιο σαλόνι του ξενοδοχείου Αnatolia. Που μετά την ευρύτατη ανακαίνισή του από την οικογένεια Χρυσοχοΐδη, αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή διαμονής στην ανατολική πλευρά της Κομοτηνής. Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε στις υπηρεσίες του ευγενέστατου προσωπικού αλλά και στις γευστικές προτάσεις του chef, όπως στα μανιτάρια πλευρώτους σωταρισμένα με λάδι τρούφας, στο σπαγκέτι primavera και στην ψαρόσουπα σολωμού.

Οδεύοντας προς την κορυφή

Η πρώτη εικόνα που αντικρίζουμε από το μπαλκόνι του δωματίου μας, είναι ο υπέροχα φωτισμένος από τον πρωινό ήλιο όγκος του Παπίκιου. (2) Το συγκρότημα των κορυφών πάνω από τις δασωμένες πλαγιές, είναι γυμνό.

– Εκεί πάνω θ’ ανεβούμε, λέει ο Δημήτρης Τσολάκης, μέλος του Ε.Ο.Σ. Κομοτηνής, καθώς μας καλημερίζει.

Διασχίζουμε προς τα Β την πόλη της Κομοτηνής και, ακολουθώντας τις πινακίδες προς “Πανεπιστημιούπολη”, στρέφουμε Δ. Μερικά χιλιόμετρα μετά, στρέφουμε Β πάλι, με κατεύθυνση προς Θάμνα. Στην είσοδο του μουσουλμανικού χωριού συναντάμε την πινακίδα προς Ε.Φ. Μαχαίρα και στρίβουμε αριστερά, από υψόμετρο 105 μέτρων.

Ο δασικός χωματόδρομος ανηφορίζει διασχίζοντας πευκόδασος. Το ομαλό – αρχικά – οδόστρωμα μεταμορφώνεται στη συνέχεια σε δύστροπο και δυσάρεστο, με πέτρες και χαντάκια εξαιτίας των βροχών. Η πράσινη μονοτονία του πευκοδάσους δεν διαρκεί πολύ, δίνει τη θέση της στην εκρηκτική χρωματική εναλλαγή των ποικίλων φυλλοβόλων δέντρων γάβρων, φράξων, σφενδαμιών και βαλανιδιών. Το Παπίκιο μάς υποδέχεται φορώντας την λαμπρότερη στολή που διαθέτει στη διάρκεια της χρονιάς.

Στα 8,5 χλμ, από τα Θάμνα σταματάμε σ΄ένα χορταριασμένο υψίπεδο με ευρύτατη θέα παντού. Εδώ, σε υψόμετρο 680 μέτρων βρίσκεται το εγκαταλελειμμένο από την δεκαετία του ’90 Ε.Φ. “Μαχαίρα”. Ο Δημήτρης Τσολάκης μας πληροφορεί, ότι το φυλάκιο αυτό έχει παραχωρηθεί στην Ελληνική Ομάδα Διάσωσης, παράρτημα Ν. Ροδόπης, που θα το ανακαινίσει και θα το αξιοποιήσει ως εκπαιδευτικό κέντρο και ως καταφύγιο ανάγκης. Ακριβής στην ώρα του καταφθάνει και ενσωματώνεται στην ομάδα ο Ηλίας Ζουμπούλογλου, μέλος του Ε.Ο.Σ.Κ. κι αυτός.

10:10 : Από υψόμετρο 680μ.  πάνω από το Φυλάκιο Μαχαίρα, ξεκινάμε την πορεία μας στον δασικό δρόμο, με κατεύθυνση Δ. Σ΄ένα 10λεπτο φτάνουμε σε μαντρί και χορταριασμένο λιβαδοτόπι. Εδώ εγκαταλείπουμε τον δασικό δρόμο και ακολουθούμε το μονοπάτι, μέσα σε δάσος δρυών με σποραδικές οξυές. Η σήμανση αποτελείται από τετράγωνες μεταλλικές πινακιδούλες, καρφωμένες σε κορμούς.

10:30 : Φτάνουμε  σε θεαματικό ξέφωτο, σε υψόμετρο 780 μέτρων. Διασχίζουμε το μακρόστενο βοσκοτόπι και ξαναμπαίνουμε στο δάσος. Με την σταδιακή άνοδο του υψομέτρου πληθαίνουν οι οξυές. Οι εικόνες που δημιουργούνται είναι εκπληκτικές. Οι ορειβάτες φίλοι μας έχουν από την αρχή υιοθετήσει έναν πεζοπορικό ρυθμό που μας δίνει την δυνατότητα να θαυμάζουμε, να παρατηρούμε λεπτομέρειες και να φωτογραφίζουμε το τοπίο ολόγυρά μας.

– Στόχος μας είναι να φτάσουμε ικανοποιημένοι και ακμαίοι, στην κορυφή, λέει ο Δημήτρης. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι εκτός από ορειβάτες είμαστε και φυσιολάτρες.

Με στενό μονοπάτι διασχίζουμε εύκολα μια απότομη πλαγιά καλυμμένη με σάρα. Ακολουθεί ανηφοράκι, μερικές αιωνόβιες οξυές και ανάμεσά τους κιτρινόφυλλα σφενδάμια. Καλύπτεται το μονοπάτι από στρώμα ξερόφυλλων, που πολλές φορές ξεπερνάει σε πάχος τα 40 εκατοστά. Νιώθουμε σαν να βαδίζουμε στα πούπουλα. Στην ποικιλία των φυλλοβόλων δέντρων προστίθενται και γάβροι, ενώ στις χωμάτινες  επιφάνειες του εδάφους εμφανίζονται σποραδικές τούφες κοντής ρίγανης, ευωδιαστής και ανθισμένης τούτη την εποχή.

11:00 : Βρισκόμαστε ήδη σε υψόμετρο 920 μέτρων και φωτογραφιζόμαστε γύρω από τον κορμό αιωνόβιας οξυάς. Το μονοπάτι ανηφορίζει ελικοειδές, όχι ιδιαίτερα κουραστικό. Άλλωστε, με τέτοια εκρηκτική πολυχρωμία εικόνων, πως να νιώσει κούραση κανείς !

11:10 : Μια ώρα μετά την αναχώρησή μας φτάνουμε σε υψόμετρο 980, έχοντας καλύψει υψομετρική διαφορά 300 μέτρων. Χαρίζουμε μια λιγόλεπτη στάση στους εαυτούς μας, ανάμεσα σε πολλές αιωνόβιες οξυές. Στα ΒΔ ορθώνεται το βραχώδες ανάπτυγμα της κορυφής. Σ΄ένα 10λεπτο φτάνουμε σ΄ένα υπέροχο, επίπεδο λιβαδοτόπι στα 1000 μέτρα.

Μετά το φωτεινό, ειδυλλιακό ξέφωτο το τοπίο μεταβάλλεται δραματικά, εισχωρούμε σε απόλυτο δάσος οξυάς. Είναι δέντρα πανύψηλα, όμοια σχεδόν, μ’ ένα κοινό χαρακτηριστικό : όλα τα ξερόφυλλα έχουν εξαφανιστεί από τα κλαδιά, απομένουν μόνον μικρές τούφες στις κορυφές. Το θέαμα είναι και πολύ εντυπωσιακό: στο οπτικό μας πεδίο πρωταγωνιστεί ξαφνικά το ανοιχτόγκριζο χρώμα των πανύψηλων κορμών οξυάς. Είναι μια μονόχρωμη πινελιά ανάμεσα στους λαμπρούς καφεκίτρινους και πορτοκαλί χρωματικούς τόνους των μυριάδων ξερόφυλλων στο έδαφος και των λιγοστών στις κορυφές.

Πιο πάνω, σε μια μικρή ρεματιά, αλλάζει η εικόνα. Ανάμεσα στις οξυές ξεχωρίζουν μερικές πανύψηλες αγριόλευκες με τα χαρακτηριστικά κατακίτρινα φύλλα και τους λείους γκριζωπούς κορμούς.

12:00 : Το επίπεδο, καλυμμένο με ξερόφυλλα μονοπάτι, μάς οδηγεί σε υψόμετρο 1.055 μέτρων, σ΄ένα σημείο πολύ επιθυμητό για κάθε πεζοπόρο: είναι μια πηγούλα με διπλό στόμιο και με αδύνατη ροή υπέροχουν, παγωμένου νερού, που προέρχεται κατευθείαν από τα έγκατα του δάσους οξυάς. Η πηγή βρίσκεται 12 περίπου μέτρα χαμηλότερα του μονοπατιού, μισοκρυμμένη κάτω από έναν πελώριο, πεσμένο κορμό. Ανανεώνουμε στα παγούρια μας το νερό και στις 12:10 ξεκινάμε και πάλι.

12:25′ : Μετά από συνεχή ανηφόρα βρισκόμαστε σε μικρό ξέφωτο, σε υψόμετρο 1175 μέτρων. Γάβροι, βαλανιδιές, ανηφοράκι δυνατό σε έδαφος πετρώδες, έξω από το δάσος. Το έργο της σήμανσης αναλαμβάνουν οι κούκοι, οι μικροί λιθοσωροί. Χαμηλά, στα ΒΑ, μόλις διακρίνεται η κορυφή της κόκκινης κεραμοσκεπής του Καταφυγίου του Ε.Ο.Σ. Κομοτηνής. Στα 1265 μέτρα εμφανίζονται μερικές θαμνώδεις βαλανιδιές που, εξαιτίας του ανέμου στο εκτεθειμένο αυτό σημείο, είναι αδύνατον να αναπτυχθούν.

13:00 Με ζόρικο ανήφορο σε έδαφος πετρώδες φτάνουμε σε υψόμετρο 1365 μέτρων. Μερικά λεπτά πριν έχουμε συναντήσει μια συστάδα από χνοώδη σφενδάμια, δίπλα σε αμιγές, απέραντο δάσος οξυάς. Εδώ συναντάμε το μονοπάτι που ανηφορίζει από το Χιόνορεμα και αποτελεί εναλλακτική διαδρομή προς την κορυφή. Η σήμανσή του αποτελείται από λευκό τριγωνάκι μέσα σε τετράγωνο πλαίσιο κοκκινωπό.

–Αυτό θα είναι το μονοπάτι της επιστροφής  μάς ενημερώνει ο Ηλίας.

Μερικά λεπτά μετά προβάλλει απέναντί μας στα Δ, για πρώτη φορά, το μεταλλικό σημαιάκι της κορυφής.

– Αυτό ήταν, φτάσαμε, λέει ο Δημήτρης.

Ακολουθεί ένα στενό μονοπάτι στην κόψη της κορυφογραμμής, στρωμένο με διάσπαρτες πλακόπετρες και παχειές τούφες χόρτου. Το βοριαδάκι στον αυχένα έχει δυναμώσει και, παρά τον μεσημεριάτικο ήλιο, είναι ψυχρό.

13:20 : 3 ώρες και 10′ μετά την αναχώρησή μας φτάνουμε στο υψομετρικό κολονάκι της Γ.Υ.Σ. Κοντά του ο πάσσαλος με την ελληνική σιδερένια σημαιούλα. Το αλτίμετρό μου δείχνει 1490 μ. που,  δίνει μια – καθόλου ευκαταφρόνητη – υψομετρική διαφορά 810 μέτρων.

– Όλοι οι χάρτες αναφέρουν για το Παπίκιο τούτη την κορυφή, λένε οι φίλοι μας. Το υψόμετρό της το δίνουν στα 1483 μ. Στην πραγματικότητα όμως η υψηλότερη κορυφή βρίσκεται στην βραχώδη  κορυφογραμμή, ενάμισι περίπου χιλιόμετρο στα ΒΔ. Είναι το Αητόβουνο ή Καρτάλ Νταγ, με υψόμετρο 1510 μ.

Στα επόμενα λεπτά ζούμε την ανταμοιβή της προσπάθειας, την ευτυχία της κορυφής. Με την πλάτη προφυλαγμένη απ΄το βοριά, αγναντεύουμε τον κάμπο της Ροδόπης, τυλιγμένο στην καταχνιά. Το Θρακικό Πέλαγος, από το πρωί παραμένει αόρατο, την θέση του μόνον να την υποψιαστούμε μπορούμε. Στον δυτικό ορίζοντα ξεχωρίζουμε το ίχνος των κορυφών του Όρβηλου και του Φαλακρού. Καθάριος, αντίθετα, είναι ο βόρειος ορίζοντας που μας αποκαλύπτει χαμηλότερα μια ευρύτατη εικόνα της Βουλγαρίας.

– Με καθαρή ατμόσφαιρα θα είχαμε απέναντί μας Σαμοθράκη, Θάσο και Άγιο Όρος, λέει ο Ηλίας.

Η κατάβαση στο Χιονόρεμα

Μια ηλιόλουστη και τόσο ειδυλλιακή κορυφή δύσκολα την εγκαταλείπει κανείς. Υπάρχει, ωστόσο, κι η υποχρέωση της επιστροφής..

– Ευτυχώς, τώρα θα ‘χουμε κατηφόρα, λέω στους φίλους μας.

– Κάποιες στιγμές θα εύχεσαι να ήταν ανηφόρα, μουρμουρίζει ο Ηλίας, κι όταν του ζητάω να μου εξηγήσει τι εννοεί, αρκείται να μου θυμίσει την απάντηση της καμήλας που, αντί για ανηφόρα ή κατηφόρα, προτιμούσε το ισιάδι.

14:05΄: Δίνει το σύνθημα της αναχώρησης ο Δημήτρης. Μετά την γυμνή κορυφογραμμή λοξεύουμε αριστερά στο δάσος οξυάς, με κατεύθυνση Α. – Β.Α. Από τα πρώτα κιόλας βήματα  δείχνει τις προθέσεις της η διαδρομή της επιστροφής. Δεν είναι μόνον η παντελής απουσία ορατού μονοπατιού. Ούτε και η τρομερή κλίση της πλαγιάς, που πολύ συχνά φτάνει ή και ξεπερνάει το 40%. Είναι επιπλέον και το έδαφος, ένα έδαφος λείο και μόνιμα σχεδόν καλυμμένο από παχύ στρώμα ολισθηρών ξερόφυλλων και ξερόκλαδων οξυάς, σφενδαμιών και βαλανιδιών. Αρκετές φορές έχω την αίσθηση ότι δεν κατηφορίζω αλλά, απλά, προσπαθώ να μην κατρακυλήσω. Το καταφέρνω με μικρά, πλάγια βηματάκια και με συνεχή χρήση του “μπατόν”, του μεταλλικού ορειβατικού μπαστουνιού, που μου προσφέρει την πολύτιμη στήριξή του. Ακόμα και η Άννα, που ουδέποτε χρησιμοποιεί μπατόν, δέχεται ευχαρίστως το δεύτερο, που έχει την πρόνοια να διαθέτει ο Ηλίας. Ένας Ηλίας αλαφροπάτητος και τόσο καλά προπονημένος, που όχι μόνον δεν έχει προβλήματα αλλά δείχνει και να το απολαμβάνει. Εξίσου άνετος είναι και ο Δημήτρης, που φρενάρει κάθε λίγο για να βρίσκεται κοντά μου. Μια άλλη αντιξοότητα της διαδρομής είναι, ότι απουσιάζουν τελείως, έστω και κάποια μικρά, επίπεδα σημεία για να ξαποστάσει κανείς. Είναι μια φοβερή, ατελείωτη κατηφόρα.

15:00 Φτάνουμε σε υψόμετρο 1100 μ. έχοντας καλύψει υψομετρική διαφορά καθόδου 380 μέτρων, σε μόλις 45‘. Εδώ μεσολαβεί ένα ξέφωτο. Είναι πολύ ωραίο να βαδίζουμε σε επίπεδο έδαφος και πάλι, έστω για δυο – τρία μόνον λεπτά. Αμέσως μετά ο κατήφορος ξαναρχίζει.

– Κουράγιο, λέει ο Ηλίας, άλλο τόσο και φτάσαμε.

Νομίζω πως αστειεύεται, δυστυχώς, αποδεικνύεται στη συνέχεια ότι έχει δίκιο. Τούτη τη φορά, βέβαια, υπάρχει κάποια βελτίωση: ένα ορατό και όχι ιδιαίτερα ολισθηρό μονοπάτι. Η καταπόνηση των μυών, ωστόσο, από το πρώτο κιόλας τμήμα της κατηφόρας, είναι κάτι παραπάνω από αισθητή. Κάποια στιγμή σταματάω. Ακούω καλά ή μήπως έχω ψευδαισθήσεις; Ο Δημήτρης που προπορεύεται, σταματάει κι αυτός.

– Ακούς το Χιονόρεμα; με ρωτάει. Υπάρχει ωραιότερος απ΄αυτόν τον ήχο;

– Όχι, τούτη την ώρα είναι ο μελωδικότερος ήχος του κόσμου.

15:50′ : Τα βάσανά μας τελειώνουν. Φτάνουμε μπροστά στην κοίτη του Χιονορέματος, σε υψόμετρο 660 μέτρων. Σε 1:45′ έχουμε καλύψει στην κατάβαση, υψομετρική διαφορά 830 μέτρων. Είναι μια ταχύτητα καθόδου, που αποδεικνύει πολύ ρεαλιστικά την έντονη κλίση της κατηφόρας. Το Χιονόρεμα, εξάλλου, παρά την χρήση του όρου “ρέμα”, στο δεύτερο συνθετικό του ονόματός του, είναι ένα αληθινό ποτάμι, με ροή ολοζώντανη σ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. (3) Το πεντακάθαρο νερό του χρησιμεύει για την ύδρευση ενός τμήματος του πληθυσμού της Κομοτηνής.

Ακροπατώντας πάνω σε πέτρες, περνάμε εύκολα στην αντίπερα όχθη του ποταμού. Τους χειμερινούς ή ανοιξιάτικους μήνες δεν είναι βέβαιο, ότι θα είναι τόσο απλό. 50 μέτρα πιο πάνω συναντάμε την σήμανση και το μονοπάτι για το καταφύγιο του Ε.Ο.Σ.Κ., όπου μπορεί να φτάσει κάποιος μετά από μιάμιση περίπου ώρα.

– Και τώρα, ας απολαύσουμε τη διαδρομή, λέει ο Δημήτρης. Από εδώ και μετά μπορούμε να βαδίζουμε και να παρατηρούμε το τοπίο, χωρίς να προσέχουμε συνέχεια πού πατάμε.

Αρχίζει ένα μονοπάτι επίπεδο και ξεκούραστο, υπάρχουν και τέτοια στο Παπίκιο. Σ΄ελάχιστα λεπτά φτάνουμε σε ξύλινο κιόσκι, με χτιστή βρύση θαυμάσιου νερού. Λίγη ξεκούραση και μετά μ’ ένα καλοκατασκευασμένο ξύλινο γεφύρι περνάμε στην αντικρινή όχθη του ποταμού. Η παραποτάμια διαδρομή είναι απ΄αυτές, που σπάνια έχει την τύχη να συναντήσει κανείς. Το νερό κυλάει στην κοίτη του αλλάζοντας όψη διαρκώς: άλλοτε ήρεμο μέσα σε μικρές και μεγάλες λιμνούλες και άλλοτε βουερό και αφρισμένο, ανάμεσα σε πέτρες ή καταρράκτες. Η διαύγεια του είναι εκπληκτική, οι πέστροφες που ζουν εδώ είναι αδύνατον να πεθυμήσουν καθαρότερο νερό.

Εξίσου μοναδικό είναι το κάλλος του φυσικού τοπίου που περιβάλλει το ποτάμι. Πανύψηλες οξυές που ξεπερνούν τα 30 μέτρα, βαθυπράσινα σκλήθρα με σκουρόχρωμους κορμούς, βαλανιδιές, γάβροι και σφενδάμια σμίγουν πολύχρωμα φύλλα και κλαδιά και συνθέτουν, όλα μαζί την “Συμφωνία των Χρωμάτων” του Χιονορέματος. Από την πανέμορφη τούτη συντροφιά τα μόνα δέντρα που απουσιάζουν – άγνωστο για ποιό λόγο – είναι τα επιβλητικά πλατάνια με τους γέρικους κορμούς.

Στα απότομα πρανή της ρεματιάς – και για πολλές εκατοντάδες μέτρα – το μονοπάτι υποστηρίζεται από ξύλινα καγκελάκια, καλοφτιαγμένα από το Δασαρχείο Κομοτηνής. Στη διαδρομή συναντάμε ένα δεύτερο ξύλινο κιόσκι, καθώς και μια πηγούλα με αδύνατη ροή. Το απογευματινό φως του Νοέμβρη, μέσα στο δάσος λιγοστεύει. Ήδη το μονοπάτι ανηφορίζει προς τον τελικό μας προορισμό. Καθώς το  Χιονόρεμα ξεμακραίνει, το βουητό του σταδιακά αδυνατίζει, ώσπου χάνεται εντελώς.

17:10΄: 3 ώρες και 5΄μετά την αναχώρησή μας από την κορυφή, αντικρίζουμε τα αυτοκίνητα στον αυχένα του Μαχαίρα. Έχουμε ολοκληρώσει μια κυκλική διαδρομή συνολικού μήκους 15.600 μέτρων, σε πραγματικό χρόνο – χωρίς τις μικροστάσεις – 5 ωρών και 30‘.

Απέναντί μας, στην κατεύθυνση της δύσης το ηλιοβασίλεμα εξελίσσεται δραματικό. Είναι μια συγκέντρωση μολυβένιων σύννεφων, που βάφονται με κοκκινωπές αποχρώσεις από τις ανταύγειες ενός ήλιου που έχει πια χαθεί.

Συμπεράσματα

Μετά την πρώτη προσέγγισή μας με το Παπίκιο καταλήγουμε συνοπτικά στα εξής συμπεράσματα:

1. Θεωρούμε το Παπίκιο ως βουνό υψηλού φυσικού κάλλους. Οι φθινοπωρινές εικόνες με τα χρώματα των ποικίλων φυλλοβόλων δέντρων είναι μοναδικές.
2. Από ορειβατική άποψη – αν και χαμηλού υψομέτρου – το Παπίκιο παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Μπορεί άριστα να ανταποκριθεί στις προσδοκίες μιας μεγάλης γκάμας πεζοπόρων και ορειβατών: από την ευκολότατη μετάβαση και επιστροφή στο Χιονόρεμα ή στο Καταφύγιο του ΕΟΣΚ, ως την ανάβαση στην κορυφή 1483 και, πολύ περισσότερο, στην απαιτητική κατάβαση ως το Χιονόρεμα.
3. Την κατάβαση αυτή την συνιστούμε μόνον σε πεπειραμένους και καλά γυμνασμένους πεζοπόρους, με επιθυμητή την παρουσία κάποιου μέλους του Ε.Ο.Σ.Κ.
4. Η παραπόταμια διαδρομή στο Χιονόρεμα αποτελεί μια εξαιρετική πεζοπορική πρόταση χαμηλού βαθμού δυσκολίας και υψηλού φυσικού κάλλους για όλη την οικογένεια, κάθε εποχή του χρόνου.
5. Για την αξιοποίηση και ανάδειξη του μοναδικού αυτού φυσικού αξιοθέατου προτείνουμε την ασφαλτόστρωση του δασικού δρόμου Θαμνά – Ε.Φ. Μαχαίρα, συνολικού μήκους 8,5 χιλιομέτρων. Έτσι, κάθε φυσιολάτρης που δεν διαθέτει 4Χ4, θα μπορεί να φτάνει εύκολα στην αφετηρία του μονοπατιού για το Χιονόρεμα. Πιστεύουμε, ότι η συνδυασμένη προβολή και αξιοποίηση του Χιονορέματος θα αποτελέσει για την Κομοτηνή, αλλά και την ευρύτερη περιφέρεια της Θράκης ισχυρό πόλο έλξης 4 εποχών για επισκέπτες απ΄όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη, με προφανέστατα οφέλη για την τοπική οικονομία και κοινωνία.

Συνοπτικά στοιχεία διαδρομών

1. Ε.Φ. Μαχαίρα – Κορυφή 1.483

Αφετηρία: ΕΦ Μαχαίρα, Υψομ. 680 μ.

Προορισμός: Κορυφή Παπίκιου, Υψομ. 1483 μ.

Υψομ. Διαφορά : 803 μ.

Χρόνος (χωρίς στάσεις): 2.50′  – 3 ώρες

Διαδρομή : Μονοπάτι χωμάτινο ή πετρώδες

Βατότητα: Γενικά καλή. Σε κάποια σημεία δυσκολίες λόγω ολισθηρότητας ή έντονης ανηφόρας.

Σήμανση: Επαρκής, σε γενικές γραμμές.

Χαρακτηριστικά: Πηγή νερού. Μεικτά δάση φυλλοβόλων, εξαιρετικά τοπία και θέα.

Βαθμός Δυσκολίας: Μέτρια δύσκολη. 1~2

2. Κορυφή 1.483 – Χιονόρεμα – ΕΦ Μαχαίρα

Αφετηρία: Κορυφή Παπίκιου, Υψομ. 1483 μ.

Α΄ Προορισμός: Χιονόρεμα, Υψομ. 660 μ.

Υψομ. Διαφορά : -823 μ.

Χρόνος (χωρίς στάσεις): 1:45′ – 2 ώρες

Διαδρομή : Το 50% περίπου της διαδρομής είναι ελεύθερη κατάβαση, με οπτική επαφή μεταξύ σημαδιών και κλίσεις +- 40%. Το υπόλοιπο 50% είναι στενό μονοπάτι.

Βατότητα: Δύσκολη, λόγω ολισθηρότητας εδάφους και έντονης κλίσης κατάβασης.

Σήμανση: Επαρκής σε γενικές γραμμές

Χαρακτηριστικά: Μεικτά δάση φυλλοβόλων, κυρίως οξυάς. Ελάχιστα σημεία θέας.

Βαθμός Δυσκολίας: Δύσκολη διαδρομή. 2~3

Β΄ Προορισμός:  Ε.Φ. Μαχαίρα

Υψομετρική διακύμανση: 660-585-680 μ.

Χαρακτηριστικά: Υψηλό φυσικό κάλλος

Βαθμός Δυσκολίας: Εύκολη 1

Χρόνος: +-50’

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙ

• Η Ροδόπη είναι ομάδα ορεινών συγκροτημάτων, οροσειρών και βουνών, που καταλαμβάνει μια τεράστια περιοχή, με μήκος πάνω από 200 και πλάτος 90 περίπου χιλιομέτρων. Το μεγαλύτερο τμήμα της βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Βουλγαρίας, ενώ το μικρότερο στο ΒΑ τμήμα της Ελλάδας. Η υψηλότερη καρυφή βρίσκεται στην Βουλγαρία (Καρλικά 2.188μ.), ενώ η υψηλότερη στην Ελλάδα βρίσκεται πάνω από το Παρθένο Δάσος Φρακτού Δράμας (Νταλιμπόσκα ή Πυραμίδα 138, 1950μ.). Η ονομασία Ροδόπη είναι Αρχαία Ελληνική. Αναφέρεται από τον Ηρόδοτο, Θουκιδίδη, Στράβωνα και άλλους ιστορικούς (Ν. Νέζης, «ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΟΥΝΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, ΤΟΜΟΣ 2 σελ. 450)
• Το Παπίκιο είναι μεγάλος ορεινός όγκος στο ΒΔ άκρο του Ν. Ροδόπης, στα σύνορα με τη Βουλγαρία, Β-ΒΔ της Κομοτηνής. Εκτείνεται σε μήκος 25 περίπου χιλιόμετρα από τον Κομψάτο ποταμό στα δυτικά, μέχρι το Καρυδόρεμα στα ανατολικά, πάνω από την Νυμφαία, από όπου περνάει ο δρόμος για την Βουλγαρία. Το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται στην Ελλάδα και τα πετρώματα του είναι γνεύσιοι και σχιστόλιθοι με μάρμαρο (Ν.Νέζης ό.π. ΤΟΜΟΣ 2 σελ. 488-489).
• Το Χιονόρεμα ή Βοζβόζης ποταμός πηγάζει από το Παπίκιο και, μετά από διαδρομή 40 χιλιομέτρων, καταλήγει στην Λίμνη Ισμαρίδα (Ν.ΝΕΖΗΣ ό.π. ΤΟΜΟΣ 1, σελ. 44 και 40).